Sancties in de internationale handel

Abstract

Sancties in de internationale handel zijn maatregelen die genomen worden door een land, het zenderland, om een ander land, het doelland, te straffen voor diens fout gedrag. Door het opleggen van sancties toont het zenderland dat het niet volledig akkoord gaat met de houding van het doelland en bereid is acties te ondernemen. Van de vier verschillende sanctietypes, de morele, de militaire, de diplomatieke en de economische zullen we ons in wat volgt enkel focussen op deze laatste. Er bestaat eveneens een verschil tussen positieve en negatieve sancties. Negatieve sancties worden het meest frequent gebruikt als buitenlands beleidsmiddel. Door het opleggen van dit soort maatregelen, zal men trachten om een zo groot mogelijke economische schade aan het doelland toe te brengen in de hoop dat deze zijn houding gaat aanpassen door het opgelopen welvaartsverlies. Positieve sancties daarentegen zijn bedoeld om de samenwerking met andere landen te bevorderen. In wat volgt beperken we ons tot negatieve economische sancties. Economische sancties kunnen zowel unilateraal als multilateraal uitgevoerd worden. In het eerste geval zal slechts één land of groepering sancties opleggen tegen het doelland. In het tweede geval zullen meerdere landen optreden als zenderland. De meeste academici gaan ervan uit dat multilaterale sancties effectiever zijn omwille van hun grotere economische macht ten opzichte van unilaterale sancties. Doorheen de geschiedenis zijn economische sancties gebruikt om een tegenstander te dwingen zijn beleid te veranderen of aan te passen. In sommige gevallen waren economische sancties het enige beleidsinstrument, in andere gevallen werden ze vergezeld van begeleidende maatregelen. Economische sancties worden dikwijls aanzien als een surrogaat voor andere maatregelen. Diplomatieke acties zijn niet altijd even effectief en militaire acties zijn daarentegen soms te extreem. Economische sancties zijn een gulden middenweg tussen de twee. Men kan drie verschillende types van economische sancties onderscheiden: exportbeperkingen, importbeperkingen en financiële beperkingen. Bij een exportbeperking zal het zenderland exportembargo’s hanteren om de stroom van goederen en diensten naar het doelland geheel of gedeeltelijk te onderbreken. Een importembargo legt het doelland een verbod op om bepaalde goederen of diensten te verkopen in het zenderland. Daar waar exportrestricties dienen voor het beletten van de invoer van goederen en diensten, dienen importrestricties om de mogelijkheid tot het financieren van deze goederen in te perken. Financiële restricties hebben als doel de financiële stroom van en naar het doelland te hypothekeren. De laatste decennia is het gebruik van economische sancties als buitenlands beleidsinstrument toegenomen. Dit kan de verwachting wekken dat reeds lang geweten is of economische sancties succesvol zijn, en onder welke omstandigheden ze het meeste kans op slagen hebben. De internationale realiteit beantwoordt echter niet aan deze verwachtingen en over de effectiviteit van economische sancties is het laatste woord nog niet gezegd of geschreven. In het eerste hoofdstuk wordt er nader ingegaan op het begrip economische sanctie. De motieven en doelstelling van het zenderland worden nader besproken, evenals de verschillende soorten sancties. Vervolgens worden de kosten verbonden aan zowel het zenderland als het doelland toegelicht. Als laatste wordt de efficiëntie van economische sancties in het kort besproken en worden verschillende mogelijke reacties van het doelland gegeven. Het succes en de effectiviteit van economische sancties worden in het tweede hoofdstuk besproken. De rode draad in dit hoofdstuk is de empirische analyse van sanctie-episodes uitgevoerd door Hufbauer, Schott en Elliot in hun boek “Economic sanctions reconsidered: History and current policy”. De resultaten van dit onderzoek worden aangevuld met bevindingen van andere onderzoekers. Tot slot worden de bevindingen weergegeven van Miljkovic die de analyse van Hufbauer et al. heeft onderworpen aan een validiteittest. In het derde en laatste hoofdstuk worden enkele recente sanctiegevallen nader besproken.