Regionalisatie van de internationale economie : de Afrikaanse unie

Abstract

De meeste Afrikaanse landen missen een binnenlandse markt en zijn klein, arm en onderontwikkeld. Zo woont meer dan tien procent van de wereldbevolking in Afrika ten zuiden van de Sahara, maar bezit deze regio slecht een aandeel van één procent in de wereldexport. Bovendien kampt het continent met politieke instabiliteit en een resem conflicten zoals burgeroorlogen, stammenoorlogen en zelfs genocide. De Afrikaanse Unie, opvolger van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid, beschouwt regionale integratie als een belangrijk instrument om de verdere marginalisatie van het Afrikaanse continent tegen te gaan. Regionale integratie of regionalisatie is een proces waardoor een groep landen vrijwillig en in verschillende graden toegang tot elkaars markten krijgt en mechanismen en technieken creëert om conflicten te minimaliseren en de interne en externe economische, politieke, sociale en culturele voordelen van hun interacties te maximaliseren (Haarlov in Lee, 2002). Momenteel telt Afrika een tiental regionale economische gemeenschappen. De Afrikaanse Unie tracht het beleid van deze gemeenschappen te coördineren en te harmoniseren en streeft naar een economisch en monetair geïntegreerde regio die heel Afrika omvat. In deze eindverhandeling wordt via een uitgebreide literatuurstudie nagegaan of dit de juiste strategie is om de economische toestand van Afrika te verbeteren. De eerste stap is nagaan of de Afrikaanse Unie (AU) voldoende efficiënt gestructureerd is om het regionalisatieproces te kunnen leiden. De AU blijkt een goed gestructureerd democratische instelling te zijn die over een efficiënt besluitvormingsproces beschikt. Er zijn geen lidstaten die hun veto kunnen uitspreken en technisch gezien kan elke beslissing kan met gewone meerderheid der stemmen genomen worden. Vervolgens wordt via een gevalstudie over Afrika en de Doha onderhandelingen nagegaan of het niet beter is om voor de multilaterale aanpak van de Wereldhandelsorganisatie te kiezen. Die zou immers ook tot een verbetering van de Afrikaanse welvaart moeten leiden aangezien de rijke landen beloofd hebben om van de Doha ronde een ontwikkelingsronde te maken. Uit deze gevalstudie wordt echter duidelijk dat tot dusver de Doha ronde geen ontwikkelingsronde is. De Afrikaanse landen kunnen hun -ivbelangen op het multilaterale niveau niet doordrukken en het is daarom aangewezen om het pad van regionale integratie te bewandelen. Omdat de Afrikaanse Unie de bestaande regionale economische gemeenschappen (REG’s) wil coördineren en harmoniseren is het natuurlijk ook belangrijk dat deze REG’s besproken worden. De aandacht gaat specifiek uit naar de effecten op de handel en de welvaart. Via verschillende zwaartekracht- en partiële evenwichtsmodellen wordt nagegaan of de verschillende gemeenschappen de welvaart bevorderen of verlagen. Uit deze modellen blijkt dat er enkel in de regionale economische gemeenschappen waar de integratie op de hegemonie van een of twee landen gebaseerd is, expliciete welvaartsverhogende effecten plaatsvinden. Ook de monetaire zones in Afrika worden bestudeerd. De strategie van de Afrikaanse Unie bestaat erin om eerst monetaire unies te creëren in vijf bestaande regionale economische gemeenschappen en vervolgens een eenheidsmunt in te voeren. Er wordt onderzocht of de monetaire unies de regionale integratie bevorderen en of de uitbreiding van de bestaande monetaire zones wenselijk is. Hieruit blijkt dat een gemeenschappelijke Afrikaanse munt tot de mogelijkheden behoort. De bestaande Afrikaanse monetaire zones bewijzen echter dat een monetaire unie niet noodzakelijk tot een verhoging van de regionale handel leidt. Momenteel kan monetaire integratie ten hoogste een lagere inflatie veroorzaken en biedt het geen enkele garantie op economische groei. De conclusie van deze eindverhandeling is dat de Afrikaanse Unie economische en monetaire integratie baseert op politieke ideologie in plaats van op economische realiteit. De Afrikaanse Unie zou zich moeten beperken tot het vermijden van conflicten, het sanctionerend optreden wanneer lidstaten hun economische verplichtingen niet nakomen en het verbeteren van de infrastructuur. Wat de Afrikaanse Unie zeker niet moet doen is zich vastpinnen op een datum om een politiek en economisch verenigd Afrika op te richten. Voor de Afrikaanse Unie is er dus eerder een ondersteunende dan een leidinggevende rol in het regionalisatieproces weggelegd.