Arbeidsongevallen : onderzoek naar de mate waarin bedrijven op de hoogte zijn van het gevoerde beleid omtrent arbeidsongevallen

Abstract

In België is er vandaag de dag sprake van een dalende trend van het totaal aantal arbeidsongevallen, toch is er echter nog steeds een stijgende trend van het aantal ernstige arbeidsongevallen. Dit betekent concreet dat er in België gemiddeld genomen per werkdag een werknemer niet meer naar huis terugkeert omwille van een dodelijk arbeidsongeval. Hoewel een ongeval in principe niet vermeden kan worden, kan men als werkgever wel trachten zo veel mogelijk gevaarlijke situaties te vermijden, waardoor ook de schadelijke effecten van een ongeval mogelijk zullen verminderen. Vandaag de dag zijn werkgevers dan ook onderworpen aan tal van wetgevingen en Koninklijke Besluiten die de bedoeling hebben de arbeidsveiligheid op de werkvloer te verhogen. Het is de Federale overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg die het welzijn van de werknemers op het werk op permanente wijze tracht te verbeteren en ervoor zorgt dat de uitvoering van beleidslijnen inzake welzijn wordt nageleefd, door een raadgevende, preventieve en repressieve rol te vervullen. In een poging het menselijk leed en economisch verlies van arbeidsongevallen te verminderen, alsook omdat een veilige werkplaats een recht zou moeten zijn voor iedere werknemer werd op 26 februari 2004 het FARAO-plan gelanceerd. FARAO staat voor Federaal Actieplan voor de Reductie van ArbeidsOngevallen. Door dit FARAO-plan is het de eerste maal dat het probleem van arbeidsongevallen systematisch en op grote schaal wordt aangepakt. Want onveiligheid op de werkvloer blijft nu eenmaal een feit. Dit FARAO-plan bevatte maatregelen die de veiligheid op de werkvloer zouden moeten verbeteren aan de hand van een aantal sleutelelementen, waarbij de nadruk werd gelegd op preventie. Maar hoewel veiligheid een recht moet zijn voor iedere werknemer rijst de vraag in welke mate bedrijven in feite op de hoogte zijn van de gevoerde politiek omtrent arbeidsongevallen. Het is daarom dat in deze eindverhandeling zal getracht worden te analyseren in welke mate bedrijven op de hoogte zijn van de gehele arbeidsongevallenproblematiek. Hierbij zou de vergelijking met het verkeer kunnen worden gemaakt, ook in het verkeer is het noodzakelijk de oorzaken van ongelukken te kennen alvorens gepaste maatregelen te kunnen nemen. In hoofdstukken 2 tot en met 5 van deze eindverhandeling wordt eerst een theoretische benadering gegeven van de arbeidsongevallenproblematiek en – wetgeving. Zo wordt in hoofdstuk 2 dieper ingegaan op het begrip ‘arbeidsongeval’ en de aspecten die hieraan verbonden zijn. In hoofdstuk 3 wordt vervolgens een overzicht gegeven van wat een preventiedienst van een bedrijf allemaal inhoudt en hoofdstuk 4 bespreekt de functie van de preventieadviseur binnen het bedrijf. Hoofdstuk 5 tenslotte geeft een bloemlezing van de vijf basispijlers waarop het FARAO-plan steunt. Hoofdstuk 6 geeft een opsomming van de resultaten van het praktijkonderzoek. Hiervoor werd gebruik gemaakt van een vragenlijst die naar preventieadviseurs van de 500 grootste bedrijven uit Limburg werd opgestuurd. Aanvullend op deze vragenlijst werden ook nog interviews afgenomen bij een aantal bevoorrechte getuigen, de resultaten hiervan worden besproken in hoofdstuk 7. De belangrijkste bevindingen uit dit praktijkonderzoek worden samengevat in hoofdstuk 8, conlusies. Zo heeft het praktijkonderzoek aangetoond dat ongeveer tweederde van de ondervraagde bedrijven wel in een redelijke mate op de hoogte is van de arbeidsongevallenproblemtiek. Al moet er toch vaak gesteld worden dat bedrijven pas in aanraking komen met deze arbeidsongevallenproblematiek wanneer er zich daadwerkelijk een arbeidsongeval heeft voorgedaan. Verder blijkt uit het praktijkonderzoek ook dat de wetgeving omtrent arbeidsveiligheid nog steeds complex en onoverzichtelijk is voor bedrijven. Het is bijgevolg bijna onmogelijk voor bedrijven om over alle aspecten van deze wetgeving op de hoogte te kunnen zijn. Ook is gebleken dat bedrijven ongeveer 0.56% van hun beschikbare tijd spenderen aan preventie, in vergelijking met andere bedrijfsactiviteiten is dit zeer weinig. Uit het praktijkonderzoek blijkt bovendien ook dat het FARAO-plan in de praktijk nooit veel bekendheid heeft gekend of heeft gekregen. Het lijkt eerder binnen de politiek en binnen de overheidsdiensten zelf dat men wat van dit plan afweet. Ook van de maatregelen genomen in dit FARAO-plan en de verwezenlijkingen ervan in de parktijk is binnen bedrijven nog maar weinig geweten. Hoewel het FARAOplan in de praktijk maar weinig zichtbaar is, kan gesteld worden dat dit plan toch wel zijn vruchten heeft afgeworpen of nog zal afwerpen. Zo is er bijvoorbeeld het systeem van één elektronische aangifte van arbeidsongevallen gekomen. Verder zijn er ook reeds heel wat maatregelen genomen in functie van het FARAO-plan die enkel nog dienen goedgekeurd te worden door de officiële instanties. Het is bijgevolg ook zeer moeilijk voor de betrokken overheidsdiensten te bewijzen dat ze goed bezig zijn of niet. Tot slot kan uit het praktijkonderzoek worden afgeleid dat het nog steeds zeer belangrijk blijft aan preventie te doen en te blijven doen. Het responsabiliseren van bedrijven is een essentiële voorwaarde om de arbeidsveiligheid te kunnen verbeteren. Want wanneer men zich niet bewust is van een mogelijk probleem, zal men ook geen acties tot verandering ondernemen. Het is bovendien van belang dat bedrijven op de hoogte zijn van de hele arbeidsongevallenproblematiek, ook wanneer er zich geen arbeidsongeval voordoet. Ook de communicatie tussen kleinere bedrijven en de overheid verdient speciale aandacht. Er is gebleken dat deze communicatie momenteel niet echt vlot verloopt, het is voor de overheid zeer moeilijk deze kleinere bedrijven te bereiken, wat toch wel een noodzaak is.