De milieurapportering en auditing

Abstract

Bedrijven moeten zich bij de uitvoering van hun activiteiten niet alleen focussen op economische gegevens. Ook is het van belang dat zij hun ecologische prestaties onder de aandacht brengen. Om hier, net zoals bij de financiële gegevens aan de buitenwereld over te rapporteren, kan de onderneming beroep doen op het milieurapport of het meer recente duurzaamheidsrapport. De eerste twee hoofdstukken geven een schets omtrent de problematiek die in deze eindverhandeling behandeld wordt. Zo wordt onder andere de belangstelling voor het milieu doorheen de geschiedenis omschreven. Daarnaast wordt de aandacht gevestigd op het duurzaamheidsrapport, een rapport dat ondernemingen gebruiken om milieu-informatie over het bedrijf aan de buitenwereld kenbaar te maken. Verder ondervindt ook de boekhouding zijn invloed van het milieu, hetgeen derhalve de jaarrekeningcontrole van de revisor verruimt of bemoeilijkt. Het geheel van deze elementen leidt uiteindelijk tot de volgende centrale onderzoeksvraag: “Wat is de waarde van het milieurapport en het milieuauditverslag voor de financiële auditor?” Door middel van een literatuurstudie en interviews zal deze onderzoeksvraag in de andere hoofdstukken verder worden uitgediept. In het derde hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de milieuaudit in het algemeen. Dit hoofdstuk omvat een overzicht van de verschillende milieuaudits met hun doelstellingen. Zo worden achtereenvolgens de conformiteitsaudit, de acquisitieaudit, de milieuzorgsysteemaudit, de audit met betrekking tot het milieurapport, de aansprakelijkheidsaudit, de productaudit, en ten slotte de decretale milieuaudit toegelicht. In de daaropvolgende hoofdstukken wordt vervolgens meer specifiek ingegaan op de verificatie van het milieu- of duurzaamheidsrapport. Verder behandelt het vierde hoofdstuk het milieu- en duurzaamheidsrapport. Zo worden onder andere de verschillende richtlijnen besproken. Ook wordt dieper ingegaan op de verificatie van het rapport. Dit verificatierapport is echter op dit moment nog onvoldoende gestandaardiseerd, waardoor volgens verscheidene wetenschappelijke bronnen een grote verwachtingskloof aanwezig is. Ook deze kloof wordt benadrukt en verder uitgediept. Zo wordt in dit onderdeel onder andere een vergelijking met de financiële audit gemaakt, en wordt er aandacht besteed aan de auditnormen, de assurance providers, de onafhankelijkheid, de scope, en ten slotte het auditrapport. Vervolgens zal in het vijfde hoofdstuk een link gemaakt worden met de boekhouding. Ondernemingen die alsmaar meer met het milieu in aanraking komen, ondervinden ook een financiële invloed van de milieuaspecten. Dergelijke elementen dienen met andere woorden ook in de boekhouding verwerkt te worden. Aangezien tot op heden nog weinig gezaghebbende richtlijnen voor de externe financiële verslaggeving verschenen die expliciet aangeven hoe milieufactoren in voorkomende gevallen in de jaarrekening moeten worden verwerkt of toegelicht, wordt in het vijfde hoofdstuk hoofdzakelijk beroep gedaan op de bestaande richtlijnen voor de externe financiële verslaggeving om zodoende de milieufactoren in de jaarrekening op een correcte wijze te verwerken of toe te lichten. Zo worden onder andere de immateriële vaste activa, de materiële vaste activa, de financiële vaste activa, de voorraden, de vorderingen, de kapitaalsubsidies, de voorzieningen, de schulden, de opbrengsten, de kosten, en ten slotte de toelichting op het gebied van milieuaspecten besproken. Het zesde hoofdstuk gaat een stap verder in het boekhoudproces, en behandelt de jaarrekeningcontrole van milieuaspecten door de revisor. Ook de revisorale controle wordt immers bemoeilijkt door de invloed van het milieu. Zo zal een revisor zijn risicobeoordeling en jaarrekeningcontrole door de invloed van het milieu een uitgebreider verloop kennen. Hoewel milieuaspecten moeilijk te achterhalen zijn door de revisor, zal de aanwezigheid van het milieurapport de revisor in staat stellen een eerste overzicht te verkrijgen van aspecten waarop hij al dan niet de aandacht dient te vestigen. Een verificatie van dit rapport zal hem bovendien meer zekerheid bieden over de juistheid van de informatie. Daarnaast kan hij uit de informatie trends afleiden die mogelijke toekomstige aspecten of risico’s benadrukken. Bepaalde geïnterviewden beweren desondanks eerder beroep te doen op de verslagen van de deskundigen. Verder wordt beweerd dat voor het gebruik van het milieurapport een grondige kennis, specialisatie en ervaring vereist is. Deze beweringen leiden tot het feit dat in dit hoofdstuk tevens de aandacht wordt gevestigd op de moeilijkheid voor de revisor om een dergelijk milieurapport te interpreteren. Zo kan worden opgemerkt dat het milieurapport hoofdzakelijk kwalitatieve en technische informatie bevat, waardoor kwantitatieve jaarrekeninginformatie vaak moeilijk uit het milieurapport afleidbaar is. Een verder onderzoek van verslagen van deskundigen zal in een dergelijke situatie noodzakelijk zijn. Verder wordt een overzicht gegeven van de invloed die milieuaspecten in jaarrekeningen kunnen hebben op de auditrapporten van revisoren. Ten slotte worden in het zevende en laatste hoofdstuk de websites van 50 milieugevoelige ondernemingen doorgelicht. Deze ondernemingen maken deel uit van vijf milieugevoelige sectoren: ‘chemie’, ‘farmacie’, ‘milieu’, ‘petroleum’, en ‘metaal’. Door middel van elf beoordelingsfactoren wordt nagegaan in welke mate de ondernemingen milieu-informatie op hun website ter beschikking stellen. De website van elke onderneming zal voor iedere beoordelingsfactor een score van 0 (slecht) tot 4 (zeer goed) toegekend krijgen. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de keuze van de beoordelingsfactoren, de schaalgrootte, de manier van scoren en de beslissing om met een ongewogen totaalscore te werken echter op een arbitraire wijze tot stand zijn gekomen met als enige bedoeling de beoordeling van de websites enigszins vergelijkbaar te maken. Uit de studie kan worden afgeleid dat van de onderzochte bedrijven hoofdzakelijk de chemische bedrijven milieu-informatie kenbaar maken op hun website. Bovendien worden in dat hoofdstuk een aantal aanbevelingen voor ondernemingen gemaakt om zodoende de websites op het gebied van milieu-informatie te verbeteren. Zo dienen nagenoeg alle ondernemingen meer specifieke milieu-informatie voor investeerders en klanten ter beschikking te stellen. Daarnaast dienen ook de recentheid en de geloofwaardigheid van de ter beschikking gestelde gegevens extra aandacht te verkrijgen.