Analyse van de competitiviteit van short sea shipping

Abstract

Door de enorme toename van het vrachtvervoer de laatste decennia dreigen de wegen steeds voller te raken en krijgen ze vaker te kampen met congestieproblemen. Daarnaast zijn het gat in de ozonlaag en de opwarming van de aarde zijn recente ontwikkelingen waarin het wegtransport een belangrijke rol speelt. Daarom heeft de transportsector nood aan een alternatieve transportmodus die de wegen kan ontlasten en daarenboven milieuvriendelijker is. De laatste jaren wordt short sea shipping (SSS) steeds meer door de Europese Unie op de voorgrond geplaatst als alternatieve transportwijze. In deze eindverhandeling werd de competitiviteit van short sea shipping als alternatieve transportwijze onderzocht. De centrale onderzoeksvraag luidde als volgt: “Is short sea shipping een competitieve alternatieve vervoerswijze voor het goederentransport of kan het dit worden?” Om een antwoord op deze vraag te formuleren werden in hoofdstuk 1 een aantal deelvragen opgesteld. Daarnaast werden de definitie en de mogelijke opsplitsingen van short sea shipping vastgelegd. In een tweede hoofdstuk werd overgegaan tot een algemeen beeld van de short sea shipping activiteiten in Europa. Figuren, grafieken en tabellen illustreerden het gebruik van short sea shipping in de Europese landen en gaven een overzicht van de vervoerde goederensoorten en van de Europese modale split. Met een aandeel van 40,4 percent profileerde short sea shipping zich in 2004 als tweede belangrijkste transportmodus. Toch verwacht de Europese Commissie dat deze modus aan populariteit zal inboeten als het beleid ongewijzigd blijft. Daarom neemt zij verscheidene initiatieven ter promotie en bevordering van short sea shipping. Deze werden eveneens kort besproken. Tot slot werd een overzicht gegeven van de Vlaamse zeehavens: Antwerpen, Gent, Oostende en Zeebrugge. De belangrijkste activiteiten betreffende short sea shipping en de verhandelde trafieken werden besproken om een inleidend beeld te scheppen naar het praktijkonderzoek. Het volgende hoofdstuk bevatte de eigenlijke literatuurstudie. Aan de hand van wetenschappelijke artikels uit verscheidene bronnen werd bepaald welke factoren een invloed hebben op de keuze van een transportmodus. Hieruit bleek dat vooral de snelheid en de transportkosten belangrijke indicatoren zijn. Geen enkele transportmodus bleek op beide factoren goed te scoren. Bij de keuze van een transportmodus dient een trade-off gemaakt te worden tussen een goedkope maar trage modus of een snelle maar dure modus. Tabellen verduidelijkten hoe short sea shipping presteerde op een aantal belangrijke factoren. Dit vormde de basis voor de SWOT-analyse. De SWOT-analyse besprak de criteria die de competitiviteit van short sea shipping beïnvloeden. Hieruit bleek dat de sterktes van short sea shipping de lage kosten, de energie- en milieuvriendelijkheid, de veiligheid, de bruikbaarheid en de financiële sterkte zijn. Daarnaast werd duidelijk dat deze modus een aantal zwaktes kent. Dit zijn de lage snelheid, de toegankelijkheid, de flexibiliteit, de administratieve procedures, de financiële zwakte en de haveninefficiëntie. Eveneens beïnvloeden een aantal externe kansen en bedreigingen de aantrekkelijkheid en competitiviteit van short sea shipping. De geografische positionering, het congestieprobleem, de capaciteit, de invoering van beleidsmaatregelen en de uitbreiding van de Europese Unie worden allen als kansen aanzien. De capaciteit, het just-in-time principe, het imagoprobleem en de verbeterde milieuvriendelijkheid van de andere transportmodi vormen de grootste bedreigingen. In hoofdstuk 4 volgde een weergave en bespreking van het praktijkonderzoek. In deze eindverhandeling werd geopteerd om interviews af te nemen van bevoorrechte getuigen in de vier Vlaamse zeehavens. Zij werden onderworpen over vragen rond de short sea activiteiten in de haven en de verschillende onderdelen van de SWOT-analyse. Eerst werden het short sea gebied en de short sea activiteiten afgebakend zodat hierover geen onduidelijkheid kon bestaan. Daarna volgde een beknopte bespreking van het short sea beleid in de havens. Bij de toetsing van de SWOT-analyse bleek dat de invloed van een aantal factoren verschilde van haven tot haven. Vooral op deze verschilpunten werd de nadruk gelegd. Het laatste hoofdstuk van deze eindverhandeling bevatte de besluiten die op basis van de literatuurstudie en het praktijkonderzoek genomen werden. Hieruit bleek dat geen eenduidig antwoord geformuleerd kan worden op de centrale onderzoeksvraag die gesteld werd. Short sea shipping moet niet bekeken worden als concurrerende transportwijze met het wegtransport maar als onderdeel van een intermodale transportketen. Short sea shipping moet ontwikkeld worden tot een efficiënt en effectief complement van het bestaande transportsysteem. Wanneer short sea shipping perfect geïntegreerd is met de rest van de transportketen, zorgt het voor een betere modale diversificatie. Als laatste werden in deze eindverhandeling suggesties voor bijkomend onderzoek gegeven.