De impact van het verschil in BTW-tarieven in de EU

Abstract

Mijn eindverhandeling vat aan bij het Verdrag van Rome in 1957. Zes landen richtten op dat moment de Europees Economische Gemeenschap op met slechts één doel voor ogen: het creëren van een sterk economisch blok, waarin een gezonde concurrentie heerst en waarvan de kenmerken gelijkaardig zijn aan die van een binnenlandse markt. Om tot een interne markt te komen, moesten er echter een aantal hindernissen genomen worden. Eén daarvan was een fiscale harmonisatie binnen de Gemeenschap. Deze moest in stappen worden bereikt. De eerste stap richting harmonisatie werd gezet met het uitvaardigen van de Eerste en Tweede BTW-richtlijn in 1967. Deze richtlijnen omschreven de invoering van het BTW-stelsel in de Lid-Staten. Voor België betekende dat het einde van het stelsel met zegel gelijkgestelde taks. De reden voor de invoering van BTW als omzetbelasting was dat deze een meer neutraal karakter had dan het stelsel met zegel gelijkgestelde taks. In het laatstgenoemde stelsel werd belasting op belasting geheven en was de kostprijs van een goed afhankelijk van het aantal stadia dat dit goed in de productie- en distributieketen moest doorlopen. De tweede fase van de harmonisatie kwam er in 1977 met de uitvaardiging van de befaamde Zesde BTW-richtlijn, dewelke de nationale systemen dichter bij elkaar bracht. Lid-Staten mochten hun BTW-tarieven zelf bepalen. Hierdoor zijn er verschillen ontstaan in de tarieven tussen de Lid-Staten. De Europese Commissie wilde de harmonisatie verder zetten en zag in dat er nood was aan een definitief stelsel. Dit is er nog steeds niet. In de plaats daarvan is er sinds 1 januari 1993 een overgangsstelsel ingevoerd. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat dit tot 31 december 1996 zou duren, maar tot op heden is dit nog steeds van toepassing. De afschaffing van de grenscontroles deed het probleem ontstaan waarover deze eindverhandeling gaat. Door het vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal kunnen particulieren in grensgebieden namelijk vrij hun aankopen doen over de grens. Het verschil in BTW-tarieven maakt dat het voor de particuliere (Belgische) consument vaak interessanter is goederen te kopen in een buurland. In de praktijk blijkt België een duur Land te zijn ten opzichte van andere Lid-Staten. Consumenten woonachtig in grensgebieden kunnen wel degelijk hun voordeel halen uit de situatie van het verschil in BTW-tarieven. De invoering van de euro in 2002 heeft ervoor gezorgd dat de verschillen in prijs transparanter zijn geworden. Deze prijsverschillen kunnen variëren van onbeduidend klein tot zeer groot, zoals de gevalstudies bij Sony en IKEA aantonen. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat prijsverschillen voor eenzelfde product in een land zelf soms groter zijn als de prijsverschillen voor datzelfde product tussen landen onderling. Het is moeilijk om dan een juiste conclusie te trekken over de grootte van de impact van het verschil in BTW-tarieven in de EU. De Europese Commissie blijft ijveren voor een verdere harmonisering. Zelf heeft ze geen specifieke voorkeur omtrent het in te voeren systeem. De Commissie stelt wel enkele belangrijke voorwaarden aan het definitieve systeem. Het nieuwe systeem mag bijvoorbeeld geen mogelijkheden geven tot het plegen van fraude en het mag de interne markt niet uit balans brengen. In de voorstellen van de Commissie wordt weinig aandacht besteed aan de probleemsituatie waar deze eindverhandeling om draait. Het probleem is niet van voldoende belang om over concurrentieverstoring te spreken. De concurrentieverstoring is er wel degelijk, doch deze blijft beperkt en wordt daarom getolereerd.