Non-take up en automatische rechtentoekenning: een impactanalyse

Abstract

In deze masterproef ligt de focus op de sociale rechten (zoals het leefloon, de mantelzorgtoelage en de studietoelage voor het hoger onderwijs) die burgers kunnen aanvragen. Ondanks de inspanningen van overheden worden de sociale tegemoetkomingen nog niet altijd (volledig) benut en dat resulteert in een situatie van non-take-up.Om deze problematiek aan te pakken, dient er allereerst een beeld gevormd te worden van de factoren die de non-take-up beïnvloeden. Uit de uitgevoerde literatuurstudie blijkt dat non-take-up veroorzaakt wordt door dertien factoren die zich situeren op vier verschillende niveaus namelijk: cliënt-, administratief-, beleids- en maatschappelijk niveau. Deze niveaus zijn bovendien onderling verweven wat maakt dat een drempel op het ene niveau een drempel op het andere niveau kan beïnvloeden, versterken of verkleinen. Uit het empirisch luik werd vastgesteld dat de drie belangrijkste factoren die non-take-up beïnvloeden volgens de gerechtigden: (1) de sociaal-psychologische factor schaamte, (2) de complexe en tijdsintensieve aanvraagprocedure en (3) een gebrek aan kennis van en informatie over sociale rechten zijn. In dit onderzoek werd eveneens onderzocht of gerechtigden en hun begeleiders automatische rechtentoekenning een gewenste oplossing vinden voor het fenomeen non-take-up. Uit de resultaten van de telefonische en online vragenlijst is gebleken dat een overgrote meerderheid van gerechtigden en hun begeleiders achter een systeem van automatische rechtentoekenning staat.