De vertrouwensleer, noodzakelijk of overbodig?

Abstract

In de meeste gevallen stroken verwachtingen met de realiteit. Wanneer een persoon een contract wil sluiten met een andere persoon, zullen beiden hun wil tot contracteren jegens elkaar tot uiting brengen. Deze tot uiting gebrachte wil zal in veel gevallen overeenstemmen met hun innerlijke wil tot contracteren. Daarnaast zal een vertegenwoordiger van een persoon in principe ook wel degelijk de bevoegdheid hebben om vertegenwoordiger te zijn. Er zijn echter situaties denkbaar waarbij de schijn het tegenovergestelde nastreeft en dus in strijd is met de werkelijkheid, bijvoorbeeld wanneer de tot uiting gebrachte wil tot contracteren in strijd is met de innerlijke wil van een contractspartij. De vraag rijst of in dergelijke schijntoestanden rechtsgevolgen gekoppeld kunnen worden aan de handelingen die gesteld zijn in het licht van een schijnbare situatie. Mag de persoon die zich op de schijnbare toestand beroept hieraan rechtsgevolgen koppelen? Meer specifiek rijst de vraag dus of verbintenissen gecreëerd kunnen worden aan de hand van een schijntoestand/opgewekt vertrouwen. Er was een sprankeltje hoop dat de wetgever met het wetsvoorstel houdende boek 5 BW hieromtrent duidelijkheid zou scheppen, maar niets is minder waar: de wetgever erkende de vertrouwensleer niet als autonome bron van verbintenis. Hiermee nam de wetgever mogelijk een contradictoire beslissing aangezien zowel boek 5 BW als rechtspraak de vertrouwensleer toepast als autonome bron van verbintenis. Deze discussie betreft dan ook de essentie van dit onderzoek.