Ornament als bemiddelaar: Wat kan ornament betekenen in het Herkenrode van de toekomst en meer bepaald als ontwerptool in het abdissenkwartier van de 18e eeuw?

Abstract

Als eindproject van de ontwerpstudio Re-pair zal ik het abdissenkwartier van de 18e eeuw herbestemmen op de Abdij van Herkenrode. De genius loci wordt hierbij sterk bepaalt door ornamenten. In Deel 1 van deze masterscriptie draait alles om ornament an sich en meer bepaald de shift ten tijde van het modernisme. Ik koppel het ornamentloos ontwerpen aan enkele cases van Mies van der Rohe en Le Corbusier. Wat is nu eigenlijk genius loci (Norberg-Schulz, 1980)? In Deel 2 koppel ik het thema ornament aan de identiteit die de geest van de plek met zich meebrengt. De geschiedenis van de cisterciënzerarchitectuur wordt in Deel 3 besproken aan de hand van de teksten van Raoul Bauer (1985) en Natasja Bronström (2017). Wat was de maatschappelijke blik op ornamentatie ten tijde van de kloosterordes met hun strikte regels? En leefden ze in de middeleeuwen deze effectief na? Tenslotte, in Deel 4, wordt de link gelegd tussen de verschillende hoofdstukken, toegepast op de Abdij van Herkenrode. Want welke ornamenten zijn hier eigenlijk (nog) aanwezig? En hoe kunnen we deze maximaal inzetten in een herbestemming? Vanuit het voorbeeld van het palliatieve centrum Coda vzw door noAarchitecten, wil ik de vertaalslag maken tussen het verleden en de toekomst. Op die manier wil ik aantonen dat ornamenten zeker geen negatief beladen betekenis moeten hebben. Maar dat ze net een kans kunnen zijn om de geest van de plek eer aan te doen, door bewust te kiezen op welke manier hiermee omgegaan wordt.