Private opsporing hervormd: een evaluatie over de verhouding met het strafrechtelijk onderzoek

Abstract

Op 16 december 2024 trad de nieuwe Wet op de Private Opsporing (WPO) in werking. Deze wet vervangt de oude detectivewet van 1991 en beoogt een juridisch en toekomstgericht kader voor private onderzoekers. Dit onderzoek focust op de centrale vraag of de WPO erin slaagt een evenwicht te creëren tussen publieke en private opsporing, een evenwicht dat onder de vorige wetgeving ontbrak. Private onderzoekers konden immers verregaande technieken gebruiken – zoals langdurige observatie of het plaatsen van GPS-trackers – zonder voorafgaande controle, terwijl politiediensten aan strikte en rechterlijke controle onderworpen waren.

A.d.h.v. een systematische vergelijking worden de aard, fasering en opsporingshandelingen binnen beide onderzoeksmodellen geanalyseerd. Daarbij komt ook het spanningsveld aan bod dat ontstaat wanneer privaat en publiek onderzoek parallel verlopen. Speciale aandacht gaat uit naar situaties waarin private actoren technieken toepassen waarvoor publieke actoren rechterlijke toestemming nodig hebben.

Het onderzoek sluit af met een rechtsvergelijking met het Britse rechtsstelsel, waar publiek-private samenwerking gedoogd word in de praktijk. België daarentegen sluit samenwerking vrijwel volledig uit, uit vrees voor aantasting van de rechtsstaat.

Het besluit is genuanceerd: de WPO versterkt het rechtsstatelijk karakter van private opsporing, maar laat kansen liggen op het vlak van efficiëntie en samenwerking met publieke diensten.