Rechtseconomische analyse van het beginsel van de redelijke termijn bij vergunningsaanvragen

Abstract

Het wordt voor overheden en bedrijven steeds moeilijker om grote investeringprojecten te realiseren binnen een redelijke termijn. Eén van de redenen die de Vlaamse overheid hiervoor aanhaalt, is de lange doorlooptijd bij de vergunningsaanvragen. In dit artikel wordt zowel een juridische als een economische analyse gemaakt van het beginsel van de redelijke termijn voor vergunningen. Het beginsel van de redelijke termijn is een beginsel van behoorlijk bestuur dat in het recht wordt beoordeeld op basis van drie criteria: de complexiteit van het dossier, het belang van het dossier voor de betrokkenen en het gedrag van de partijen. De eerste twee criteria hangen nauw samen met de twee economische effecten die een vergunningstermijn met zich meebrengt, namelijk de vermeden schadekosten en de wachtkosten. Hoe complexer een dossier, hoe langer de overheid nodig zal hebben om het dossier te onderzoeken (cf. het zorgvuldigheidsbeginsel) en hoe hoger de wachtkosten zullen oplopen. Daarentegen zorgt uitgebreider onderzoek voor een lagere kans op eventuele schade die men met het vergunningssysteem wil vermijden. Een onredelijke termijn zal echter leiden tot een vermindering van de maatschappelijke welvaart. Door het inschatten van de verwachte schadekosten en de wachtkosten kan de economisch redelijke of optimale termijn bepaald worden. De optimale termijn voor vergunningsaanvragen wordt bereikt als de som van de wachtkosten en de verwachte schadekosten minimaal is. Indien een kwantitatieve analyse niet mogelijk is, kan met behulp van een risicomatrix een kwalitatieve inschatting gemaakt worden van de redelijke termijn. Dit laat de wetgever toe om bij het opmaken van nieuwe wetgeving een redelijke termijn te bepalen en zo kwaliteitsvollere wetgeving te verkrijgen.