Van bedrijfsrisico naar sociaaleconomisch risico bij landbouwgezinnen

Abstract

Aanhoudende lage prijzen voor landbouwproducten en toenemende prijzen voor grondstoffen wereldwijd en in België zetten het landbouwinkomen onder druk. Uit een in 1999 verschenen rapport bleek dat 22% van de landbouwers in Vlaanderen moesten rondkomen met een inkomen dat lager was dan het bestaansminimum van 10 000 euro per jaar (Van Hecke et al., 1999). Het twijfelachtig “succes” van een organisatie als Boeren Op Een Kruispunt geeft aan dat ruim 10 jaar later opnieuw veel landbouwers in Vlaanderen aan de alarmbel trekken. Ook in Wallonië ondervindt de vzw AgriCall dat er veel landbouwers in moeilijkheden zijn. De betogende melkveehouders in 2008, met de hallucinante beelden over boeren die de melk over de akkers spreiden, zitten bij eenieder nog op het netvlies geprint. Dit toont aan dat veel landbouwersgezinnen de impact van problemen op het bedrijf voelen tot in het gezin. Het lijkt daarom aangewezen om, bij de overweging van beslissingen van operationele, maar ook van strategisch aard (grote investeringen), niet alleen de impact op het bedrijf te analyseren, maar tevens de mogelijke impact op het landbouwers gezin na te gaan. Landbouwers werken immers in een risicovolle omgeving. Onvoorspelbare weersomstandigheden of ziektes maken opbrengsten onzeker, geglobaliseerde markten bepalen de veelvuldig volatiele prijzen en het Europese landbouwbeleid wordt stelselmatig hervormd. Landbouwers mogen daarom nog wel “ondernemers” genoemd worden, het zijn ondernemers die naast het optimaliseren van de bedrijfsvoering ook met diverse onzekere aspecten rekening moeten houden. Ondernemen brengt risico’s met mee. Deze publicatie wil het verband tussen dat risico en de sociaaleconomische gevolgen nader duiden.