Diversiteit in het nieuwe arbeidsbestel: Schipperen tussen kritische analyse en pragmatiek

Abstract

Diversiteit is in het laatste decennium steeds meer ingeburgerd in België. Waar men tot kort het voornamelijk had over kansengroepen en hun evenredige arbeidsdeelname, spreekt men vandaag steeds vaker over diversiteit, diversiteitsmanagement, -beleid, -plannen, -consulenten, -prijzen en -labels. De populariteit van de term getuigt van een zekere consensus dat diversiteit, als idee, een legitieme plaats heeft verworven in het hedendaagse debat rond de toekomst van werk. Ondanks deze terminologische eensgezindheid blijven achter diversiteit tegenstrijdige belangen schuilen. Diversiteit maakt immers haar entree precies op een moment dat de instituties die de Belgische arbeidverhoudingen historisch gekenmerkt hebben fundamenteel ter sprake staan. De rollen van vakbonden, werkgeversorganisaties, de overheid en individuen alsook hun onderlinge (machts)relaties worden hertekend. Het concept diversiteit moet dan ook worden begrepen in het kader van de transitie naar een sociaal model en een arbeidsmarktbeleid dat meer de nadruk legt op activering dan op bescherming, van ‘welfare’ naar ‘workfare’. In deze bijdrage reflecteer ik over hoe diversiteit zich in deze veranderende context ent en, omgekeerd, hoe dit concept kan worden gebruikt om de arbeidsverhoudingen van de toekomst vorm te geven.