ICT clusters in Vlaanderen: Samenwerking in innovatie in de nieuwe netwerkeconomie: Vlaamse bijdrage aan de focusgroep voor “Cluster analyse en clustergebaseerd beleid”

Abstract

Deze studie wil een overzicht geven van de ervaring met het Vlaamse clusterbeleid en de organisatie van clusters in het ICT-domein met betrokkenheid van de actoren zelf. Ze integreert het materiaal, verzameld voor de Vlaamse bijdrage aan een internationaal vergelijkende OESO-studie naar ICT-clusters en clusterbeleid.

De inleiding biedt een overzicht van concept en definities : Clusters zijn beschreven in het kader van het 'nieuwe netwerkeconomie', als de verspreiding van kennis waardoor economische structuren kunnen worden gerealiseerd. Clusters zijn geografische concentraties van bedrijven en andere instellingen die actief zijn in dezelfde waardeketen of het gebruik van dezelfde technologieën. Dit soort concentraties produceert kennis-spillovers die een collectieve productiviteit stimuleren. Deze agglomeratie-effecten moeten worden aangevuld met meer bewust netwerken om ten volle te profiteren van de voordelen van 'nabijheid'. Het verschijnen van nieuwe vormen van clusterbeleid gedurende de jaren negentig kan worden geëvalueerd vanuit het oogpunt van de additionaliteit van de overheid als katalysator voor collectieve innovatie. Het argument voor ingrijpen van de overheid wat betreft het stimuleren van innovatie is gebaseerd op het bestaan van marktfalen, namelijk de onder-investeringen in kennisproductie als gevolg van kennisoverdracht. De opkomst van de kenniseconomie impliceert een verschuiving van een stevige structuur op basis van op een netwerk op basis van economische structuur, zodat het stimuleren van innovatie niet kan worden gericht op de enkele onderneming, maar moet gericht zijn op het stimuleren van de verspreiding van kennis capaciteit van de innovatie systeem. Clusters zijn organisatorische mechanismen die een sterk hefboomeffect hebben op de omloop van de zogenaamde impliciete kennis. Nabijheid (in afstand of cultuur) maakt de overdracht van deze informele kennismogelijk, want het is vooral belichaamd in menselijk kapitaal, met een beperkte mobiliteit.

Met name in de regionale instellingen voor de additionaliteit van het overheidsbeleid wordt steeds meer bepaald door de exploitatie van de locatie, dat wat een land of regio van elkaar onderscheidt.