Invloed van rotondes op verkeersveiligheid. Overzicht van onderzoeksresultaten en internationale richtlijnen voor ontwerp

Abstract

Dit rapport is de neerslag van een literatuuronderzoek naar internationale richtlijnen en onderzoeksresultaten over het ontwerp van rotondes en hun invloed op de verkeersveiligheid. Na een afbakening van het begrippenkader en een situering van rotondes binnen de Belgische wetgeving worden de voornaamste geometrische elementen van een rotonde besproken. Daarbij wordt de focus gelegd op het verband tussen een aantal ontwerp-elementen (zoals aantal rijstroken, diameter, verlichting, breedte middeneiland,...) van rotondes en de verkeersveiligheid. Ook specifieke voorzieningen voor fietsers, voetgangers, zwaar of uitzonderlijk vervoer en openbaar vervoer krijgen aandacht. Daarnaast komen ook enkele bijzondere rotondevormen zoals de turborotonde en de ovale rotonde aan bod. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande richtlijnen voor wegontwerp uit Vlaanderen, Wallonië, Nederland, Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Waar duidelijke verschillen bestaan tussen buitenlandse en Vlaamse ontwerpstandaarden worden deze aangegeven. Het is belangrijk deze verschillen voor ogen te houden als men richtlijnen voor wegontwerp of onderzoeksresultaten vanuit verschillende landen met mekaar wil vergelijken. In dit rapport wordt niet ingegaan op de afwikkelingscapaciteit van rotondes. Wel wordt een overzicht gegeven van afwegingsfactoren die gebruikt kunnen worden om te bepalen of een rotonde een verantwoorde ingreep is op een kruispunt. In een tweede deel van het rapport worden internationale onderzoeksresultaten naar de verkeersveiligheid op rotondes vergeleken. Daarbij wordt zowel gekeken naar de methodologie als naar de conclusies. Vanuit theoretisch standpunt wordt verklaard waarom rotondes een effect hebben op verkeersveiligheid. Er wordt stilgestaan bij trendeffecten en effecten van regressie naar het gemiddelde die invloed hebben op onderzoeksresultaten en waar vaak geen of te weinig rekening mee gehouden wordt. Zowel onderzoeksresultaten naar globale effecten van rotondes op de verkeersveiligheid komen aan bod, als specifieke onderzoeken naar de onveiligheid voor fietsers en voetgangers. Ook enkele onderzoeken die een verband zochten tussen ontwerpelementen en de verkeersonveiligheid worden behandeld. Rotondes blijken een duidelijk positieve impact te hebben op de verkeersveiligheid. In Vlaanderen werd een daling vastgesteld van het aantal letselongevallen met gemiddeld 34% na aanleg van de rotonde. Rotondes hebben een groter effect op het aantal ongevallen met zwaardere afloop dan op ongevallen met lichtere afloop of op ongevallen met uitsluitend materiële schade. Ook voor voetgangers en fietsers lijken rotondes een gunstig effect te hebben, hoewel het effect onzeker is en alleszins kleiner dan voor andere categorieën weggebruikers. Het rapport besluit met enkele aanbevelingen voor verder onderzoek en voor de omgang met rotondes in Vlaanderen.