De groei van de economische activiteiten in een vzw: onduidelijkheid troef in de inkomstenbelastingen

Abstract

Een hedendaagse VZW ontplooit in de meeste gevallen economische activiteiten om haar sociaal hoofddoel te ondersteunen en zo haar werking verder te professionaliseren. Echter in de loop der jaren kunnen de economische activiteiten zodanig groot en succesvol worden dat ze niet langer als bijkomstig kunnen worden aangezien ten opzichte van het sociaal hoofddoel, en zelfs hun band met het hoofddoel (grotendeels) verliezen. Een VZW die met een groei van economische activiteiten wordt geconfronteerd, zal op fiscaal gebied een onzekere wereld betreden. De criteria om te besluiten of een VZW onder de rechtspersonen- of de vennootschapsbelasting moet worden belast, zijn onduidelijk en creëren een grijze zone. In dit artikel trachten we aan de hand van de beschikbare rechtspraak aan te tonen hoe de administratie en de rechterlijke macht een VZW die economische activiteiten ontwikkelt op fiscaal gebied behandelen. Wanneer het vaststaat dat een VZW onder de vennootschapsbelasting valt, rest nog de vraag op welke manier de overgang van de rechtspersonen- naar de vennootschapsbelasting moet worden ingevuld. Wegens het ontbreken van een sluitende wettelijke regeling moeten we ons baseren op losstaande artikelen in het Wetboek van de Inkomstenbelastingen, rulings, circulaires en mededelingen van de fiscale administratie. Een overzicht van de belangrijkste boekhoudkundige posten, die veranderingen ondergaan bij de overgang naar de vennootschapsbelasting, brengt deze problematiek in kaart. Afsluitend beschikt een VZW over alternatieven wanneer de economische activiteiten niet langer als bijkomstig ten opzichte van het sociaal hoofddoel kunnen worden aangezien. Een VZW die economische activiteiten in hoofdzakelijke of aanvullende orde uitoefent, maakt in principe een inbreuk op het wettelijk specialiteitsbeginsel. Bovenstaande maakt de VZW vatbaar voor stakingsvorderingen van concurrenten. Om dit te vermijden kan een VZW ervoor opteren om haar VZW-structuur te verlaten of ten minste de economische activiteiten uit de VZW te halen. Dit artikel bespreekt de bestaande alternatieven, zoals de omvorming naar een VSO of de filialisering, zowel op vennootschapsrechtelijk als fiscaal gebied. We kunnen concluderen dat een wetgevend ingrijpen aangewezen is om de onduidelijkheid betreffende een VZW en de inkomstenbelastingen op te lossen. De aanbevelingen opgesomd in de conclusie van dit artikel kunnen hiervoor als leidraad dienen.