Ora et labora. De herbestemming van Herkenrode in het licht van het westerse cultuurparadigma

Abstract

Wie vandaag de aanwezige en verdwenen gebouwen van de voormalige Herkenrode-site laat spreken, kan nog steeds met enige goede wil en voorzien van enige kennis, het verhaal horen en zien van de middeleeuwse abdij. Het monastieke fundament ‘ora et labora’ is er nog steeds aanwezig, zij het niet meer op de middeleeuws-monastieke wijze in de letterlijke zin. De Herkenrode-site blijft hierdoor een uitgelezen oord om stil te staan bij de betekenis van het ‘ora et labora’-adagium, dàt wezenlijke stuk van het monastieke immaterieel erfgoed in de regio Hasselt, dat tot ons is gekomen. Doorheen de vele historische wederwaardigheden houdt de hedendaagse bezoeker van de abdijsite contact met de wezenlijke structuur waaruit de site zelf ooit is voortgekomen. Het is de duale structuur van de monastieke traditie die zich verdicht in het conceptuele logo ‘ora et labora’. In het zuiden van de site is de labora-pool architecturaal herkenbaar, terwijl in het noorden door het Grafklooster de ora-pool is hersteld. In tegenstelling met het verleden van de site vertaalt de duale structuur zich nu ook in de twee onderscheiden eigenaars en beheerders: de publieke overheid via Erfgoed Vlaanderen enerzijds en de reguliere kanunnikessen van het Heilig Graf van de Priorij Sion te Bilzen anderzijds. In zijn bijdrage onderzoekt de auteur de huidige situatie van de Herkenrodesite in relatie tot het ora et labora-fundament van de oorspronkelijke abdij.