De rol van HLA-E gerestricteerde CD8+ T-cellen in Multiple Sclerose.

Abstract

Multiple sclerose (MS) is een chronische inflammatoire aandoening van het centraal zenuwstelsel waarbij autoreactieve T-cellen vermoedelijk een belangrijke rol spelen. Deze autoreactieve T-cellen zijn echter ook aanwezig bij gezonde individuen zonder dat dit aanleiding geeft tot de ontwikkeling van auto-immuniteit. Er bestaan verschillende mechanismen om deze autoreactieve T-cellen te reguleren waaronder regulatoire Tcellen. Diermodelstudies hebben aangetoond dat naast de natuurlijk voorkomende regulatoire T-cellen ook een bepaald subtype van CD8+ T-cellen hierbij een belangrijke rol speelt. Deze CD8+ T-cellen herkennen een antigen gepresenteerd door een Qa-1- molecule, een niet klassiek MHC-Ib molecule, op de autoreactieve T-cel waardoor deze laatste onderdrukt wordt. Gegevens omtrent de humane variant, HLA-E gerestricteerde CD8+ T-cellen, zijn echter beperkt. Het doel van deze stageperiode is de studie van de rol van HLA-E gerestricteerde CD8+ T-cellen in MS. Een eerste stap in de stageperiode was de generatie van MBP-reactieve T-celklonen. Deze werden vervolgens gefenotypeerd. Bijna alle geanalyseerde MBP-reactieve Tcelklonen vertonen een CD4+ fenotype en TCRαβ-fenotype. Alle geanalyseerde MBPreactieve T-celklonen brachten CD25 en HLA-E tot expressie, hoewel dit binnen de verschillende klonen varieerde. Bovendien is er een positieve correlatie tussen de HLA-E expressie en de CD25-expressie. Deze MBP-reactieve T-celklonen werden vervolgens gebruikt als stimulatorcellen in een co-cultuur met CD8+ T-cellen. Via een limiting dilution assay kon afgeleid worden dat CD8+ T-cellen een significant hogere reactiviteit vertonen ten opzichte van MBP-reactieve T-celklonen dan ten opzichte van PBMC. Deze reactieve CD8+ T-cellen zullen in de toekomst verder gekloneerd worden voor de generatie van HLA-E gerestricteerde CD8+ T-cellen. Om de rol van activatie na te gaan bij de generatie van HLA-E gerestricteerde CD8+ T-cellen, werden CD8+ T-cellen in co-cultuur gebracht met op voorhand geactiveerde CD4+ T-cellen. Er werd opnieuw reactiviteit van CD8+ Tcellen ten opzichte van geactiveerde CD4+ T-cellen gedetecteerd die significant hoger was dan de reactiviteit ten opzichte van rustende CD4+ T-cellen. Verder onderzoek moet eveneens uitwijzen of de reactiviteit van de CD8+ T-cellen ten opzichte van de geactiveerde CD4+ T-cellen HLA-E gerestricteerd is. Naast de LDA werd de reactiviteit van CD8+ T-cellen geanalyseerd op een kortere termijn via een CFSE assay. Ook hier werd reactiviteit van de CD8+ T-cellen ten opzichte van geactiveerde CD4+ T-cellen waargenomen. Wanneer de geactiveerde CD4+ T-cellen op voorhand geblockt werden met een antilichaam tegen HLA-E werd een geringe daling in het percentage reactieve CD8+ T-cellen waargenomen. De CFSE assay dient echter verder geoptimaliseerd te worden. Aangezien multiple sclerose een chronische ontstekingsziekte is, werd het effect van een inflammatoire omgeving op de HLA-E oppervlakte-expressie bestudeerd. Een lage concentratie van de pro-inflammatoire cytokines IFN-γ en TNF-α deden de HLA-E oppervlakte-expressie in geringe mate toenemen, een hoge concentratie daarentegen verminderde de HLA-E oppervlakte-expressie. Het regulatoir cytokine IL-10 daarentegen bleek geen effect te hebben op de HLA-E expressie. Verdere studies omtrent HLA-E gerestricteerde CD8+ T-cellen zal meer inzicht brengen in de regulatie van auto-immune responsen en in de pathogenese van MS. Op termijn kan dit aanleiding geven tot de ontwikkeling van nieuwe en meer specifieke therapieën voor MS.