A Law and Economics Analysis of Litigation and Court Delay

Abstract

The dissertation is structured into two parts. Part I elaborates on the demand for civil litigation, while part II focuses on the duration of civil litigation. 1. Demand Court backlogs are a consequence of an imbalance between the demand for and supply of litigation. The first part of this doctoral dissertation consists of comparative analyses of the demand for litigation in European countries. The policy relevance of these studies is significant, because it enables policymakers to draft effective evidence-based measures to reduce the demand for litigation. Such measures are particularly important in countries where a disproportional demand for legal decisions is causing court delays. Yet reforms in many countries appear to be ineffective in the long run, even though significant negative legal and economic consequences of court delay are increasingly becoming apparent. Furthermore, insight into the determinants of litigation patterns is of considerable importance for courts and policy makers aiming to facilitate court accessibility and ameliorate forecasting of litigation, hence stimulating a more efficient distribution of judicial resources. We first study the impact of the access to justice on the demand for litigation. Access to justice us a fundamental right embedded in international treaties such as the European Convention on Human Rights. A thorough analysis is pivotal to estimate the effect of measures to reduce or increase the demand for litigation. The results of our cross country analysis show that reduced litigation costs (measures by court fees and legal aid), or financial accessibility, augment the recourse to justice. Inasmuch the effect of litigation costs appears rather limited, this result indicates that higher litigation costs hamper the access to justice only to a limited extent, as opposed to the apprehension of many countries. On the other hand, these results also indicate that increasing litigation costs will presumably not be a very effective measure to reduce litigation. Nevertheless, an increase in for example court fees could augment the quality of courts should the revenues be used to ameliorate the efficiency of courts. Furthermore, we find that an increased geographical accessibility does not induce litigation. In fact, countries with fewer, hence larger courts, have higher litigation rates. In the context of the reform of the Belgian court organization, this result proves valuable. Not only does it confirm the idea that economies of scale and specialization seem to increase the efficiency of courts, but also that the court reform in Belgium could be expanded to the number of court buildings. Indeed, our results show that a decrease of the number of court buildings does not diminish the access to justice. Finally, the results suggest that lawyer accessibility, measured by the density of lawyers, has a significant impact on litigation, presumably because some lawyers ‘exploit’ their informational advantage to induce litigation when competition is intense (i.e. the supplier induced demand hypothesis). Consequently, it could be desirable to reduce litigation by decreasing the number of lawyers or altering lawyers’ incentives (e.g. by means of contingency fees, minimum fees or a numerus clausus). Secondly, we study the effect of regulatory quality on both the demand for litigation and the duration of litigation. The rationale for the presumption of the relationship between regulatory quality and the disposition time is twofold. First, poor regulatory quality directly affects the disposition time by impeding the judge’s work since low-quality legislation unnecessarily induces the time required for interpretation by the court. Second, poor regulatory quality stimulates the recourse to justice, which in turn increases backlogs. Consequently, we expect more prolonged trials. The reason for the augmented number of lawsuits due to low regulatory quality is twofold. On the one hand, the preventive effect of the law could function inadequately when quality of regulation is rather low, since the latter causes at least some individuals to take part in (excessive) harmful activities. On the other hand, lower regulatory quality reduces court predictability, causing litigants to overestimate their winning probabilities. We find that the perceived (or “de facto”) quality of regulation is negatively correlated with case disposition time. This result indicates that countries are able to improve the expeditiousness of litigation procedures in commercial courts by ameliorating the perception on the quality of regulation. However, regression analyses did not find a significant relationship between disposition time and the actual (or “de jure”) quality of business regulation. Therefore, rather than solely the actual quality, the focus should be shifted to the perception of regulatory quality since it appears from the results that ameliorating these perceptions can reduce commercial case disposition time. Finally, we find that court backlogs affect the demand for litigation. This results confirms the existence of a congestion equilibrium, which implies that reforms to reduce court delays are offset in the long run through an increased tendency to litigate. The underlying assumption is that rational parties account for court backlogs (i.e., time) in their decision to litigate. Our central empirical finding is that a heterogeneous impact of the explanatory variables exists at the various quantiles of the marginal distribution of litigation rates across countries. That is, the effect of court backlogs on the level of litigation varies appreciably, depending on whether one is looking at “low-litigation” or “high-litigation” judiciaries. 2. Duration The second part of this doctoral dissertation mainly focusses on the Belgian judiciary. We aim to provide, for the first time, a nuanced and objective perspective on the duration and the proceedings in civil litigation. These results enable policymakers to substantiate the impact of specific court proceedings on the total disposition time. Furthermore, these results are the first step towards the use of a system of outcome-based accountability, in which performance measures are used to evaluate, control, budget, motivate and improve the courts. By means of a unique dataset of 174 cases resolved between 2006 and 2007 in the first instance court of general jurisdiction in Hasselt, we find that the average disposition time of construction and tax cases is respectively 940 and 1519 days. However, the disposition time decreased significantly from 1341 to 492 days (construction) and 1905 to 642 days (tax) after two major reforms implemented in 2007.1 Regression results show that expert assessments on average prolong overall disposition time of construction cases by 902 days. Furthermore, the number of pleadings, as a proxy of case complexity, also significantly impacts the duration of trials. 2 However, the number of parties and legal form of the parties do not have a statistically significant effect on trial duration. Next, a unique hand-collected dataset of 238 construction cases initiated between 2007 and 2014 in the first instance courts of Antwerp, Hasselt and Tongeren shows that the average disposition time of construction cases is 741 (Tongeren), 571 (Hasselt) and 355 days (Antwerp). Remarkably, we observe a shorter disposition time in the largest court (Antwerp), which could indicate economies of scale and a certain extend of specialization. Although the results of an online survey among 249 Belgian lawyers reveals that they consider courts to have a major role in court delays, our empirical results show that 40 percent of total trial duration can be attributed to disputants. Judges are responsible for 23 percent of overall disposition time. Interestingly, the results show that trial delays account for another 23 percent of total disposition time. Although judges and disputants need a certain amount of time to prepare their verdicts and pleadings, calendar delays could be avoided. The relative shares of the different actors in total disposition time is quite similar between all three courts, however, there are significant differences in absolute terms as a consequence of discrepancies in average disposition times. In conclusion, we clearly see that although three courts operate under the same legal procedural rules, the implementation or interpretation of these rules strongly differs even between neighboring courts operating in the same jurisdiction. Some of these differences are a consequence of legal culture. While some courts adhere more to party autonomy, other courts rely on judges with a more active role. Finally, we advance the existing empirical literature on court outcomes and judicial behavior by examining the amount of time that a judge takes to deliberating on a case in order to render a verdict. Drawing on 215 construction and contract disputes adjudicated in the first instance court of Antwerp, we find that the average judicial duration amounts to 30 days. We find no evidence that shorter duration of judicial deliberation is associated with worse quality of judicial verdicts as measured by the prospects that a case is appealed or overturned by a higher court. Furthermore, we find that older judges tend to deliberate longer and that more experienced judge are able to render a judgment more expeditiously. These findings have repercussions for the current Belgian rules governing candidates admission into the judiciary. In Belgium, candidates with limited legal experience can be appointed to judgeship after a specialized three-year judicial training program while candidates with more substantial prior legal (but not judicial) experience can be directly admitted to the judicial ranks providing that they pass a recruitment test. To the extent that reduction of time that judges take to deliberate on cases remains an important policy priority in Belgium, the first of the two noted pathways may be preferred for two reasons: relative to the candidates pursuing the second route, the candidates following the first route are on average both younger and possessing more relevant judgeship-oriented experience. Alternatively, additional incentive mechanisms can be implemented in the second track. Our results also show that judges tend to deliberate longer on cases that involve a legal person or government than on cases where all disputing parties are physical persons even after controlling for a range of other case characteristics, which may suggest that Belgian justices choose to spend more time on cases where the disputing parties are regarded as more socially esteemed or visible. Given the overwhelming importance of judicial impartiality and neutrality for the functioning and credibility of the judicial system, this result potentially warrants a further more thorough examination of judicial conduct in Belgium.

Deze doctoraatsscriptie bestaat uit twee delen. Het eerste deel bevat economische analyses van de instroom van burgerlijke rechtszaken, terwijl deel twee bestaat uit studies naar de doorlooptijden van burgerlijke geschillen. 1. Instroom Gerechtelijke achterstand ontstaat voornamelijk omdat er een onevenwicht bestaat tussen de vraag (de instroom) en het aanbod van rechtspraak. Het eerste deel van deze doctoraatsscriptie bestaat uit een vergelijkende analyse van de instroom van civiele rechtszaken in Europese landen. De beleidsrelevantie ervan is groot, omdat het in de eerste plaats de beleidsmaker in staat stelt tot effectieve evidence-based maatregelen te komen ter beperking van de instroom. In de strijd tegen de gerechtelijke achterstand, waar een buitensporige instroom in de internationale literatuur als belangrijkste oorzaak wordt genoemd, is dit van groot belang. Nochtans blijkt dat tot op heden – ondanks de significante negatieve juridische en economisch gevolgen van gerechtelijke achterstand - effectieve beleidsmaatregelen ter bestrijding van de gerechtelijke achterstand in veel landen uit blijven. Bovendien kan kennis van de determinanten van de instroom nuttig zijn voor landen die de toegang tot justitie willen verbreden. Tot slot helpen deze inzichten het voorspellen van de instroom en stimuleren ze bijgevolg een efficiënte verdeling van schaarse middelen. Ten eerste bestuderen we de impact van de toegang tot justitie, waarvan het recht verankerd zit in verschillende internationale verdragen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, op het aantal ingeleide gedingen. Een diepgaande empirische analyse is noodzakelijk om het effect van maatregelen ter vermindering dan wel uitbreiding van de instroom te kunnen inschatten. De resultaten van dit doctoraatsonderzoek tonen aan dat de financiële toegankelijkheid, gemeten door de rolrechten en rechtsbijstand, slechts een beperkte invloed hebben op het aantal ingeleide burgerlijke gedingen. Enerzijds geeft dit een indicatie dat hogere gerechtskosten de toegang tot justitie slechts in beperkte mate belemmeren, in tegenstelling tot de vrees van vele landen. Anderzijds tonen deze resultaten ook aan dat een verhoging van gerechtskosten wellicht niet de meest effectieve maatregel is ter vermindering van de instroom. Niettemin is het mogelijk dat hogere rolrechten bijvoorbeeld wel tot gevolg hebben dat de kwaliteit van rechtbanken toeneemt indien de inkomsten worden gebruikt om de efficiënte van de rechtbanken te verhogen. Daarnaast vinden we dat de geografische toegankelijkheid de instroom beïnvloedt in die zin dat een groter aantal rechtbanken gemiddeld leidt tot een stijging van het aantal ingeleide rechtszaken. Dit resultaat bevestigt de hypothese dat minder (en dus niet meer), maar efficiëntere rechtbanken meer rechtszaken aantrekken. In het licht van de hertekening van het gerechtelijk landschap in België is dit een interessant resultaat. Het bevestigt niet alleen de idee dat een schaalvergroting en meer specialisatie de efficiëntie van de rechtbanken verhogen, maar ook dat de hervorming van de organisatiestructuur in België zou kunnen worden uitgebreid naar de zittingsplaatsen. De resultaten van het onderzoek tonen namelijk aan dat een vermindering van het aantal zittingsplaatsen niet zal leiden tot een verminderde toegang tot justitie. De vrees om de nabijheid van de rechtsbedeling te schaden, is dus niet volledig gegrond. Tot slot vinden we dat de het aantal advocaten (we refereren hiervoor naar de informationele toegankelijkheid) een positieve impact heeft op de instroom: een groter aantal advocaten heeft als gevolg dat meer rechtszaken worden ingediend. Dit fenomeen wordt de aanbod geïnduceerde vraag genoemd: advocaten nemen meer zaken aan (bv. zelfs indien de winstkans klein is) om zeker te zijn van een voldoende groot inkomen en induceren zo de vraag naar justitie. Dit resultaat toont aan dat het (indien wenselijk) mogelijk is om het aantal rechtszaken te beperken door het aantal advocaten te verminderen of het gedrag van advocaten bij te sturen, bijvoorbeeld door het invoeren van contingency fees (d.i. een systeem waarin advocaten enkel een vergoeding kregen indien het vonnis in het voordeel van hun cliënt wordt uitgesproken), minimumvergoedingen voor advocaten of een numerus clausus voor rechtenstudenten. Ten tweede vinden we dat de wetgevingskwaliteit een belangrijke rol speelt; we vinden dat een ondermaatse wetgevingskwaliteit zowel de instroom als de doorlooptijden en de gerechtelijke achterstand in een land doen toenemen. Regulering van lage kwaliteit beïnvloedt de instroom op twee manieren. Ten eerste kan deze toename veroorzaakt worden door een stijgend aantal conflicten omdat onduidelijke wetgeving tot gevolg heeft dat de preventieve werking van het recht tekort schiet. Ten tweede verhoogt het de kans die partijen denken te hebben op het winnen van een rechtszaak, waardoor er gezamenlijk optimisme ontstaat. Daarnaast bemoeilijkt regulering van mindere kwaliteit het werk van de rechter en de advocaten. Overlappende, laattijdige, tegenstrijdige of ontbrekende wetgeving zorgt ervoor dat rechters en advocaten meer tijd nodig hebben om de regelgeving te analyseren en toe te passen op het geschil. Bovendien zal de rechter vaker genoodzaakt zijn prejudiciële vragen te stellen, wat opnieuw de doorlooptijd van rechtszaken verhoogt. Een opmerkelijk resultaat van de empirische analyses is dat niet de “objectieve” (of de “de jure”) wetgevingskwaliteit, maar voornamelijk de subjectieve (of de “de facto”) wetgevingskwaliteit van belang is. Overheden moeten dus niet enkel de kwaliteit van wetgeving verbeteren, maar er ook voor zorgen dat de rechtsonderhorigen dit zo percipiëren. Tot slot vinden we dat de gerechtelijke achterstand zelf een impact heeft op de instroom. Partijen die in een geschil verwikkeld zijn, worden ontmoedigd om een zaak op te starten indien rechtbanken geteisterd worden door grote achterstanden en bijhorende lange wachttijden. Dat resultaat is van groot belang voor beleidsmakers aangezien dit het bestaan van een congestion equilibrium bevestigt: beleidsmaatregelen gericht op een vermindering van de gerechtelijke achterstand, zullen ervoor zorgen dat disputanten die vroeger niet naar de rechtbank stapten omdat wachttijden te lang waren, dat nu wel zullen doen. Bijgevolg stijgt de instroom, en als gevolg zal de gerechtelijke achterstand op termijn opnieuw toenemen. Als resultaat zal de oorspronkelijke maatregel ter vermindering van de achterstand (deels) teniet worden gedaan. Vanuit een beleidsperspectief betekent dit dat maatregelen zoals het vermeerderen van rechters (ter verhoging van het aanbod) of het verhogen van gerechtskosten (ter vermindering van de vraag) op lange termijn geen effectieve middelen zijn ter vermindering van de gerechtelijke achterstand, die steeds opnieuw evolueert naar een evenwichtspunt. 2. Doorlooptijden Het tweede deel van deze doctoraatsscriptie omvat voornamelijk analyses toegepast op het Belgische rechtssysteem. De bedoeling is om voor de eerste keer een genuanceerd en objectief beeld te geven van de duur en het verloop van een burgerlijke rechtszaak behandeld in de rechtbanken van eerste aanleg. De essentie van dit onderzoek bestaat erin een beeld te krijgen van de doorlooptijden in burgerlijke zaken, maar eveneens te analyseren waar (en waarom) er zich vertragingen voordoen. Deze cijfers ontbreken vooralsnog in het maatschappelijk debat en kunnen dit debat objectiveren. Als resultaat is het mogelijk cijfermatig te onderbouwen wat de impact is van specifieke elementen uit het procesverloop op de doorlooptijd. Daarnaast vormen de resultaten van dit onderzoek de eerste stap naar het gebruik van outcome-based accountability, waarbij prestatiemaatstaven worden gebruikt om de rechtscolleges te evalueren, controleren, budgetteren, motiveren en verbeteren. Uit een analyse van 174 burgerlijke rechtszaken behandeld tussen 2006 en 2012 in de rechtbank van eerste aanleg Hasselt (thans een afdeling van de rechtbank van eerste aanleg Limburg), blijkt dat de gemiddelde doorlooptijd van bouwzaken 940 dagen en van fiscale zaken 1519 dagen bedraagt. De doorlooptijden zijn echter sterk gedaald van 1341 naar 492 dagen (bouw) en 1905 naar 642 dagen (fiscaal) na twee hervormingen doorgevoerd in 20071 . De overige meest opvallende resultaten zijn dat het aantal conclusies2 en de aanstelling van een deskundige3 een positieve en significante invloed hebben op de doorlooptijd. Het aantal partijen en de hoedanigheid van de partijen hebben geen statistisch significante impact op de doorlooptijd. Vervolgens blijkt uit een analyse van 238 bouwzaken ingeleid tussen 2007 en 2014 in de rechtbanken van eerste aanleg te Hasselt, Tongeren en Antwerpen (thans afdelingen van respectievelijk de rechtbank van eerste aanleg Limburg en Antwerpen) dat de gemiddelde doorlooptijd van bouwzaken 741 (Tongeren), 571 (Hasselt) en 355 dagen (Antwerpen) bedraagt. Opvallend is dat de grootste rechtbank (Antwerpen) de kortste doorlooptijd heeft, wat een indicatie zou kunnen geven van schaalvoordelen en specialisatie. Hoewel onze bevraging van 249 advocaten aantoont dat zij percipiëren dat de rechtbanken het grootste aandeel hebben in de totale doorlooptijd, tonen de resultaten van onze empirische analyse dat 40 procent van de doorlooptijd bepaald wordt door partijen zelf. De rechter heeft een aandeel van gemiddeld 23 procent in de totale doorlooptijd. Opvallend is dat de agenda’s van de rechtbank maar liefst 23 procent van de doorlooptijd bepalen. Hoewel de voorbereiding van zowel rechters als partijen een minimale tijdsinspanning vereisen, vormt de achterstand als gevolg van volle agenda’s (d.i. excessieve fixatietermijnen) een volledig vermijdbare tijdsbesteding. Het relatieve aandeel van de verschillende actoren in de doorlooptijd is vrij gelijklopend voor de drie vergeleken rechtbanken. Niettemin verschillen de gemiddelde doorlooptijden van de rechtscolleges en bijgevolg merken we op dat de bestede tijd (in absolute termen) door elke actor verschilt naargelang we kijken naar Hasselt, Tongeren of Antwerpen. Die verschillen hebben deels te maken met verschillen in gewoonten van de rechters, en voornamelijk de mate waarin zij een actieve dan wel passieve rol opnemen in het burgerlijk proces. De resultaten tonen eveneens aan dat deskundigenonderzoeken de doorlooptijd van bouwzaken significant kunnen verlengen. Om die reden werd in 2007 een grondige hervorming van het deskundigenonderzoek doorgevoerd. Uit de analyse blijkt dat de duur van het deskundigenonderzoek sindsdien fors is gedaald, maar dat dat de effectiviteit van de wet in grote mate afhangt van de betrokkenheid van de rechter die het onderzoek heeft bevolen. Opnieuw zijn verschillen tussen rechtbanken opmerkelijk. Tot slot toont een analyse van 215 bouwgeschillen en geschillen inzake overeenkomsten behandeld door de rechtbank van eerste aanleg Antwerpen (thans een afdeling van de rechtbank van eerste aanleg Antwerpen) aan dat de gemiddelde duur van het beraad van een eindvonnis 30 dagen betreft. Gemiddeld gezien wordt de norm van 1 maand dus niet overschreden (art 770 Ger. W.). Nochtans blijkt dat bijna 11% van de zaken laatstgenoemde norm niet haalt. Slechts in 2 procent van de zaken overschrijdt de duur van het beraad 3 maanden. De empirische resultaten tonen aan dat de duur van het beraad niet enkel wordt bepaald door de complexiteit van een zaak (zoals blijkt uit het aanstellen van een deskundige, de lengte van syntheseconclusies, etc.), maar ook door kenmerken van de geadieerde rechter en de betrokken procespartijen. Daarnaast vinden we dat een korter beraad niet kan worden geassocieerd met een slechtere kwaliteit van vonnissen. De bevindingen hebben een aantal beleidsimplicaties voor de Belgische context. Ten eerste vinden we dat het beraad gemiddeld langer is voor oudere rechters en korter voor rechters met meer ervaring. In België zijn er verschillende manieren om rechter te worden. Kandidaten met beperkte ervaring kunnen na een gerechtelijke stage van 3 jaar benoemd worden, terwijl meer ervaren juristen via een examen inzake beroepsbekwaamheid of een mondelinge evaluatie-examen onmiddellijk kunnen worden benoemd. In zoverre de duur van het beraad een belangrijke beleidsprioriteit blijft, heeft die eerste mogelijkheid de voorkeur. Vergeleken met de meer ervaren juristen benoemd via de andere twee kanalen, hebben de rechters die de gerechtelijke stage hebben doorlopen niet enkel meer ervaring als rechter zodra ze benoemd worden, maar zijn ze gemiddeld ook jonger. Tot slot vinden we ook dat het beraad gemiddeld langer duurt indien een rechtspersoon of overheid betrokken is als procespartij in vergelijking met geschillen waarbij enkel natuurlijke personen betrokken zijn. Gezien het belang van de rechterlijke onpartijdigheid en neutraliteit, rechtvaardigt dit resultaat mogelijks een verder en grondiger onderzoek van het gedrag van rechters in België.