Governance in Private Family SMEs

Abstract

De meeste bedrijven, zowel in België als de meeste andere landen, zijn familiebedrijven. Doorgaans zijn deze familiebedrijven KMO’s. Het economische belang van private familiale KMO’s kan dus niet ontkend worden. Jammer genoeg zijn ook deze bedrijven regelmatig nog onderhevig aan ondermaatse prestaties of zelfs falingen. Het is daarom goed te weten dat governance van wezenlijk belang kan zijn bij het overleven en de prestaties van deze bedrijven. In het verleden is er reeds veel onderzoek verricht naar governance, maar dit was vaak toegespitst op grote, beursgenoteerde bedrijven. Omdat private familiale KMO’s bepaalde unieke karakteristieken bevatten, kunnen de resultaten van onderzoek gebaseerd op grote, beursgenoteerde bedrijven, niet zomaar klakkeloos overgenomen worden voor deze kleinere private ondernemingsvorm. Hoewel het onderzoek naar governance in kleinere, private, of familiale ondernemingen de laatste decennia aanzienlijk is toegenomen, is het nog een vrij nieuwe discipline, en blijven er nog veel vragen onbeantwoord. Daarom is er nood aan een beter inzicht in de governance van deze bedrijven. Dit onderzoek spitst zich daarom toe op het ‘hoe en waarom’ van governance in private familiale KMO’s. Bestaand onderzoek leert ons dat de focus binnen deze topic vooral ligt bij de raad van bestuur. Op zich is dit niet verwonderlijk omdat een actieve raad beschouwd wordt als het governance mechanisme bij uitstek om effectieve governance uit te oefenen. Uit de praktijk blijkt nochtans dat een grote meerderheid van private familiale KMO’s geen actieve adviesraad of raad van bestuur heeft. Er worden ook wel andere governance mechanismen aangehaald in de huidige literatuur, maar in veel mindere mate. Het onderzoek naar de raad van bestuur in private, familiale en kleine tot middelgrote ondernemingen, bekijkt enerzijds het effect van de raad van bestuur op de prestaties van de onderneming, en anderzijds de factoren die bepalen hoe een raad van bestuur is samengesteld en functioneert. Op basis hiervan, worden dan aanbevelingen geformuleerd naar samenstelling en functies die een raad van bestuur in deze bedrijven zou moeten hebben. Jammer genoeg kampt dit onderzoek nog vaak met onbesliste of tegenstrijdige resultaten. Recentelijk echter is in het onderzoek dat gericht is naar de factoren die de samenstelling en werking van de raad van bestuur beïnvloeden, het inzicht ontwikkeld dat deze factoren de kenmerken van de raad van bestuur waarschijnlijk niet rechtstreeks beïnvloeden. Resultaten geven aan dat de kenmerken van de raad van bestuur gebaseerd zijn op noden van het bedrijf naar de raad van bestuur toe, en deze noden worden op hun beurt bepaald door een aantal factoren. Maar naast de raad van bestuur, beschikt een private familiale KMO dus ook nog over vele andere governance mechanismen. Vele van deze mechanismen kunnen naast een raad van bestuur staan, maar kunnen deze raad van bestuur ook vervangen voor bepaalde taken. Dit betekent dus dat een private familiale KMO voor bepaalde noden de keuze heeft tussen verschillende governance mechanismen. Deze keuze bepaalt dan hoe de governance in dat bedrijf er uit ziet. Dit wil zeggen dat, hoewel het een belangrijke stap is in de goede richting, de noden van de private familiale KMO niet volledig kunnen verklaren hoe de governance in dit bedrijf wordt georganiseerd. Daarom richt het onderzoek in dit doctoraatsproject zich naar de variabelen en (micro)processen die plaatsvinden tussen het ervaren van een nood, en de implementatie (of niet) van een bepaald governance mechanisme in private familiale KMO’s. Om dit te onderzoeken, werd er een kwalitatief onderzoek uitgevoerd bij zes private familiale KMO’s. Op basis van interviews, documenten en archieven werden de gegevens verzameld. Volgens de methode van de ‘Grounded Theory Method’, werden de data gecodeerd en geanalyseerd. Dit resulteerde in de ontwikkeling van concepten en relaties tussen deze concepten, wat uiteindelijk heeft geleid tot een conceptueel model.

The objective of this study is to enhance the understanding of governance in private family SMEs by delivering more insights into the processes that shape the governance in this type of firms.