Het Grondwettelijk Hof en de interpretatie van de Grondwet Een perspectief op argumenten en legitimiteit

Abstract

Het belang van het werk van het Grondwettelijk Hof is tijdens zijn dertigjarige bestaan voortdurend toegenomen. De manier waarop het tot zijn beslissingen komt, verdient de nodige aandacht, aangezien de meeste grondwettelijke bepalingen vatbaar zijn voor uiteenlopende redelijke interpretaties. Het Hof moet dus keuzes maken met grote maatschappelijke impact. In mijn proefschrift onderzoek ik welke argumenten het Hof daarbij in overweging neemt. Enerzijds werken de rechters niet in een juridisch vacuüm. Andere hoge rechtscolleges hebben vaak al rechtspraak ontwikkeld die het Grondwettelijk Hof mogelijk beïnvloedt. Ook de politieke staatsmachten leggen de Grondwet uit en kunnen het Hof daarbij in een bepaalde richting sturen. Anderzijds interpreteren de rechters de Grondwet autonoom, op basis van theoretische methodes die ze zelf of onder invloed van anderen ontwikkelen. Het is onvermijdelijk dat de keuzes die met dat alles gepaard gaan ook een product zijn van de visie op het recht en de maatschappij van de rechter. De conclusie is echter niet dat de rol van het Grondwettelijk Hof door die keuzevrijheid illegitiem is. Het is wel de verantwoordelijkheid van het Hof om alle argumenten te betrekken bij zijn besluitvorming die ertoe kunnen bijdragen zijn publiek (politieke en gerechtelijke overheden, en de samenleving in haar geheel) ervan te overtuigen dat de gekozen oplossing een weloverwogen en redelijk aanvaardbare lezing van de Grondwet is. Dat is geen evidente opdracht. Het middel bij uitstek om het resultaat van die denkoefening te delen, is de motivering van de arresten van het Hof. De uitdaging ligt in het brengen van zo volledig en eenduidig mogelijke redeneringen.