Het Beloofde Land

Abstract

De titel van het boek het Beloofde Land verwijst naar zowel de religieuze, oude sporen als naar de actuele draagwijdte ervan. Het eerste hoofdstuk blijft stilstaan bij de oerbetekenis van het Beloofde Land in de bronteksten van de joodse religie, de Tenach, opgenomen in de christelijke bronteksten, de Bijbel, onder de titel het Oude Testament. Eén van de belangrijkste van de Bijbelse narratieven is die van het Beloofde Land. Het eerste hoofdstuk tekent het betekenisspoor van dat joods-religieuze narratief doorheen de eeuwenoude geschiedenis van het Joodse volk. Daarbij is er op zeker ogenblik een verschuiving gebeurd. Het Beloofde Land werd namelijk ook het Heilige Land genoemd. Dat geeft implicaties tot op de dag van vandaag. In het tweede hoofdstuk situeren we ons om te beginnen in de diaspora van het Joodse volk. Eeuwen en eeuwen hebben de Joden zich in de vele landen van Europa en elders gevestigd als vluchtelingen. Intern groeide daarbij de prangende vraag naar assimilatie van de Joodse immigranten. Was die tijdelijk of definitief? Bleef de band met het Beloofde Land nog behouden? Of moesten de Joden hun identiteit opgeven? Vooral in de Moderne Tijden begonnen die vragen luider en luider te weerklinken. Die vragen gingen zich verdichten in het begrip van het Joodse vraagstuk. Vanaf de Moderne Tijden groeide dat vraagstuk uit tot een hoofdthema op de agenda van theologen en filosofen, maar ook van de religieuze en wereldlijke overheden, niet in het minst binnen het jodendom zelf. De intellectuele leidraad in de vele discussies over het Joodse vraagstuk, is de relatie tussen de religie en de moderne staat, tussen het religieuze geloof en de seculiere samenleving die zich begint te ontwikkelen vanuit de rationele en tevens humanistische beginselen van de Europese Verlichting. Ook die dringt door in het jodendom van de Europese diaspora. Die discussie krijgt in de moderne, seculiere staat Israël, een heel nieuwe weerklank. Dat blijkt uit de kennismaking met het werk van de hedendaagse Joodse denker Moshe Halbertal. Hij voert ons mee tot aan de Tempelberg in het huidige Jeruzalem. In het derde hoofdstuk verblijven we in het hedendaagse Israël. Dat gebeurt via drie belangrijke films: Hannah Arendt (2012) van de Duitse Margarethe von Trotta, Inch’Allah (2012) van de Canadese Anais Barbeau-Lavalette en The Attack (2012) van de Libanees-Amerikaan Ziad Doueiri. Qua periode bestrijken ze de naoorlogse, tweede helft van de vorige eeuw, van de jaren zestig tot en met het heden. In dat hoofdstuk vormen de woorden niet meer alleen de leidraad. Het zijn vooral de beelden die de tekst voortbrengen. Het derde hoofdstuk speelt zich hoofdzakelijk af in de staat Israël zelf.