Drie uitingsvormen van ruimtelijke weerbarstigheid in het Vlaamse residentiële landschap

Abstract

Dit artikel bouwt voort op analyses van het Vlaamse woonmodel die, in de context van hedendaagse ruimtelijke vraagstukken, de rol van 'weerbarstigheid' onderzoeken in gebieden die getypeerd worden door een lage dichtheid en een relatief groot aandeel aan eengezinswoningen. Deze weerbarstigheid is evenredig aan de transformatiegerichte ruimtelijke ambities die bepaald worden door bezorgdheid over de vergrijzing, verstening en automobiliteit. Onze bijdrage zal deze weerbarstigheid differentiëren op basis van locatiespecifieke maatschappelijke en ruimtelijke omstandigheden. Hiervoor combineren we de morfologische ontwikkelingen en onze neerslag van de beschouwingen van professionals die werkzaam zijn in het domein van de gebouwde omgeving. Het artikel baseert zich aldus op een theoretische evenals ruimtelijke analyse en op kwalitatief onderzoek naar mogelijke transformatiegerichte strategieën in specifieke ruimtelijke patronen, met name woonbossen, verkavelingswijken en kleinschalig verkavelde, landelijke dorpsomgevingen. Deze benadering legt de basis voor een locatiespecifieke differentiatie van duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Bovendien geven onze resultaten aan hoe een beter begrip van ruimtelijke weerbarstigheid bijdraagt aan een effectieve aanpak van ruimtelijke uitdagingen in het Vlaamse residentiële landschap. Hiermee geeft deze bijdrage een impuls aan de actuele onderzoeksagenda rond het thema van duurzame ruimtelijke transformatie.

This article builds on analyses of the Flemish housing model in the context of contemporary spatial issues and enquires into the concept of obduracy related to low density residential neighbourhoods with a significant share of detached houses. This obduracy is significant in the consideration of transformative spatial ambitions which are determined by concern about issues like ageing, urbanisation impacting loss of open land, and car mobility. Our contribution will differentiate the concept of obduracy based on local societal and spatial conditions. To attain this objective, we combine reflection on morphological study and considerations with regard to low-density residential environments of built environment professionals as captured in interviews. Hence the article is based on theoretical, spatial and qualitative research as it seeks foundations for potential transformative strategies in specifically Flemish spatial patterns, e.g. residential forests, large-scale allotments and small-scale residential zones in rural areas. This approach lays a foundation for the consideration of diverging interpretations of sustainable spatial development in response to diverse forms of spatial obduracy. Moreover, our results indicate how better understanding of this obduracy may inform tactics geared at decreasing resistances when formulating planning initiatives dealing with spatial challenges in the Flemish residential landscape. In doing so, this contribution gives a novel incentive to the contemporary research agenda focused on the topic of sustainable spatial transition