Woestijngetijden. Een zintuiglijke hertekening van de westerse verbeelding van het Midden-Oosten

Abstract

Woestijngetijden is de neerslag van een onderzoeksproject dat zich richt op de artistieke verbeelding van het Midden-Oosten. Vanzelfsprekend zijn er veel raakvlakken met diverse uitvoerig bestudeerde domeinen, die de maatschappelijke, cultuurfilosofische en artistieke context van het onderzoek vormen. Deze worden in het inleidend hoofdstuk als achtergrond uitgetekend. In de daaropvolgende hoofdstukken Woestijn, Winter, Ruïne en Water worden de eigenlijke onderzoeksresultaten gepresenteerd. Het Midden-Oosten wordt verbeeld, geënt op persoonlijke ervaringen en zintuiglijke indrukken. Deze hoofdstukken zijn associatief opgebouwd; eigen tekst- en beeldmateriaal wordt in verband gebracht met beelden uit de kunstgeschiedenis en literaire citaten van schrijvers als Gustave Flaubert en Gérard de Nerval. Woord en beeld grijpen in elkaar en tekenen een patroon uit waarbij elementen in een andere vorm opnieuw opduiken. Het is geen lineair verhaal noch reisweg maar heeft de structuur van een weefgetouw: een hecht geheel waarin elementen voortdurend naar elkaar verwijzen. Op dit artistiek middenluik volgt een reflectief glossarium dat enkele belangrijke motieven uitlicht. De al dan niet bewuste keuzes die vorm gaven aan Woestijngetijden worden in deze lemma’s geëxpliciteerd. Het afsluitende luik is gewijd aan de Duitse auteur W.G. Sebald, die in zijn oeuvre enkele overkoepelende aspecten uit dit onderzoek lijkt te kristalliseren. De fragmentarische, rhizomatische opbouw wordt hierin met betrekking tot het Midden-Oosten toegelicht en verantwoord.