De verhouding tussen het burgerlijk recht en het fiscaal recht in de Belgische rechtsorde

Abstract

In dit artikel worden de ‘lasnaden’ tussen het burgerlijk recht en het fiscaal recht, zoals die binnen de Belgische rechtsorde bestaan, nader onderzocht. Dit thema nog maar zelden het (deel)voorwerp geweest van fundamenteel juridisch onderzoek. De rechtsleer die deze verhouding tussen het burgerlijk en het fiscaal recht en de daarmee verwante onderwerpen bespreekt, tracht slechts zelden om deze thema’s in een logisch dwingend schema te gieten. In dit artikel wordt getracht om een dergelijk schema te construeren. Het vertrekpunt vormt één van de meest fundamentele basisregels van het Belgische fiscaalrechtelijke bestel, zijnde het grondwettelijk gewaarborgd legaliteitsbeginsel in fiscalibus (art. 170 Gw.). Vanuit een functionele analyse van het legaliteitsbeginsel in fiscalibus worden vervolgens de volgende logische stappen binnen het schema afgeleid. In de eerste plaats zal de logische koppeling tussen het legaliteitsbeginsel en het zogeheten ‘realiteitsbeginsel’ in fiscalibus worden afgeleid. Ten slotte wordt het verband gelegd tussen dit ‘realiteitsbeginsel’ en een juist begrip van de exacte verhouding tussen het Belgisch burgerlijk recht en het Belgisch fiscaal recht. De focus en de draagwijdte van voorliggend onderzoek dwingt tot een functionele analyse van de bovenstaande thema’s. De juridische debatten over de implicaties en gevolgen van het legaliteitsbeginsel in fiscalibus, het ‘realiteitsbeginsel’ en dergelijke meer, betreffen verschillende punten en kennen veel vertakkingen. Deze debatten zullen worden aangehaald waar nuttig of interessant, maar blijven op een fundamenteler niveau buiten het bestek van dit onderzoek.