Telomeren vroeg en laat in het leven

Abstract

Veroudering gaat gepaard met een verminderde werking van lichaamsorganen, cognitief functioneren en spierkracht, en met een verhoogde kans op het ontwikkelen van ouderdomsgerelateerde ziekten zoals hart- en vaatziekten, kanker, diabetes of dementie. De meest eenvoudige maatstaf voor veroudering is de chronologische leeftijd uitgedrukt in levensjaren. Deze maat heeft echter geen achterliggende biologische betekenis, en wetenschappelijk onderzoek naar veroudering heeft in de laatste decennia verschillende biologische processen aan het licht gebracht die op moleculair niveau betrokken zouden zijn in het verouderingsproces. Een belangrijke ontdekking met betrekking tot het biologische verouderingsproces zijn telomeren. Telomeren zijn herhalende stukjes DNA op het uiteinde van chromosomen die verkorten naarmate een cel zal delen en dus veroudert. De lengte van telomeren is hierdoor een maat voor de biologische leeftijd en algemeen wordt aanvaard dat, hoe korter de telomeren zijn, des te ouder een persoon is op moleculair niveau. Begin jaren 90 werd door epidemioloog David Barker de hypothese geopperd dat ziekten op oudere leeftijd hun oorsprong al zouden vinden in het vroege of zelfs foetale leven (1). Hierbij spelen zowel genetische als omgeving- en leefstijlfactoren een grote rol. Recent werd de hypothese naar voor geschoven dat de telomeerlengte bij de geboorte bepaald wordt door gunstige en minder gunstige condities tijdens het leven in utero.