Eerstelijnsverpleegkundigen in Belgisch Limburg: ‘buiten-gewone’ zorg voor mensen met een fysieke en verstandelijke beperking

Abstract

DOEL: Europese data tonen aan dat in België 16% van de mensen met een beperking gebruikmaakt van diensten in de eerstelijnsgezondheidszorg. Het doel van dit onderzoek is inzicht verwerven in de zorgbehoeften van mensen met een beperking gebaseerd op de ervaringen van eerstelijnsverpleegkundigen. METHODE: Van september tot december 2015 werd een digitale vragenlijst verstuurd naar 1.547 eerstelijnsverpleegkundigen werkzaam binnen de eerste lijn in Belgisch Limburg. Open vragen over psychische en gedragsproblemen, het medicatiebeleid, slikproblemen, de monitoring van de voedingstoestand en mogelijke andere zorgbehoeften van mensen met een beperking werden met kwalitatieve technieken geanalyseerd. RESULTATEN: 588 eerstelijnsverpleegkundigen (antwoordratio: 38%) beschreven naast hun routinetaken de impact die het gedrag van mensen met een beperking en mantelzorgers had op hun werk, in het bijzonder aangaande het medicatiebeleid, slikproblemen, en de monitoring van de voedingstoestand. In de samenwerking tussen eerstelijnsverpleegkundigen en mensen met een beperking vormen de beperkte vaardigheden van mensen met een beperking om te communiceren met eerstelijnsverpleegkundigen en de moeilijkheid om hen te begrijpen een barrière. Wat betreft mantelzorgers, rapporteren eerstelijnsverpleegkundigen als moeilijkheid de tegenwerkende manier van gedragen, namelijk door het negeren van adviezen van eerstelijnsverpleegkundigen en andere zorgverleners. Daarnaast melden eerstelijnsverpleegkundigen andere zorgverleners te raadplegen en in te schakelen met het belang van mensen met een beperking voor ogen. De taken die eerstelijnsverpleegkundigen vervullen hebben betrekking op alle facetten van het leven van mensen met een beperking, en niet alleen op verpleegkundige handelingen in strikte zin. CONCLUSIE: Naast verpleegkundige taken, staan eerstelijnsverpleegkundigen mensen met een beperking bij in verscheidene taken van het dagelijks leven. De onderzoekers zijn van mening dat deze ‘buiten-gewone’ zorg de kans verhoogt dat mensen met een beperking langer thuis kunnen blijven wonen. Daarenboven geven de eerstelijnsverpleegkundigen aan een cruciale rol te hebben bij het inschakelen van andere zorgverleners of diensten om tegemoet te kunnen komen aan de zorgbehoeften van mensen met een beperking. Om inzicht te verwerven in de zorgbehoeften van mensen met een beperking enerzijds en in de uitdagingen waarvoor eerstelijnsverpleegkundigen komen te staan in hun zorg voor deze doelgroep anderzijds, is uitgebreider onderzoek nodig. De bevindingen uit dit onderzoek kunnen gebruikt worden om de opleiding en bijscholing van (toekomstige) eerstelijnsverpleegkundigen af te stemmen op de (onbeantwoorde) zorgbehoeften van mensen met een beperking.