Wijzigbaarheid van arbeidsrelaties in de publieke sector. Lessen voor België vanuit Frankrijk en Denemarken

Abstract

De overheid werft tegenwoordig, ondanks het principe van de statutaire tewerkstelling, een aanzienlijk aantal personeelsleden aan op basis van een arbeidsovereenkomst. Op de arbeidsrelatie van de contractuele personeelsleden vinden bij wijze van uitgangspunt de arbeidsrechtelijke regels en principes toepassing, ondanks de traditionele bestuursrechtelijke invloed in de publieke sector. De bestuursrechtelijke invalshoek geldt daarentegen nog steeds voor de statutaire personeelsleden, en komt bijvoorbeeld tot uiting in het bijzondere regime van collectieve betrekkingen van het Vakbondsstatuut. In tegenstelling tot wat de arbeidsrechtelijke invalshoek van de contractuele arbeidsrelatie in de publieke sector doet vermoeden, is het Vakbondsstatuut ook van toepassing op deze personeelsleden (en dus niet de cao-wet die de collectieve onderhandeling in de private sector regelt). De verhouding tussen het bestuursrecht en het arbeidsrecht in de publieke sector doet in het bijzonder vragen rijzen met betrekking tot de wijzigbaarheid van de arbeidsrelaties in de publieke sector. Voor de statutaire personeelsleden vindt onder invloed van het veranderlijkheidsbeginsel een relatief grote wijzigbaarheid van arbeidsvoorwaarden plaats. Deze wijzigingen werken door via eenzijdige rechtshandelingen van de publieke werkgever/overheid. Het gebrek aan juridisch bindende resultaten van de collectieve procedures van het Vakbondsstatuut ondersteunt deze eenzijdigheid. De arbeidsovereenkomst van de contractuele personeelsleden is daarentegen principieel onveranderlijk. Het gebrek aan cao’s in de publieke sector zorgt ervoor dat de onveranderlijkheid van de arbeidsovereenkomst op collectief niveau niet wordt gecorrigeerd. Naast de juridische onduidelijkheid betreffende de veranderlijkheid van de contractuele arbeidsrelatie, geeft de wisselwerking tussen de arbeidsrechtelijke individuele arbeidsverhouding en de bestuursrechtelijke collectieve arbeidsverhouding bovendien aanleiding tot een gebrekkige rechtsbescherming. Dit proefschrift beoogt aan de hand van een rechtsvergelijking met Frankrijk en Denemarken oplossingen te bieden voor deze juridische problemen. Het voorgestelde Franse spoor bouwt voort op de bestuursrechtelijke invloed in de Belgische publieke sector door de bestuursrechtelijke (statutaire) invulling en veranderlijkheid van de arbeidsrelatie uit te breiden naar de contractuele personeelsleden. Het voorgestelde Deense spoor behandelt daarentegen het andere uiterste, door de mogelijkheid van cao’s voor de contractuele personeelsleden te onderzoeken om zo de wijzigbaarheid van de arbeidsovereenkomst te vergroten.