Covid-19 en het Belgische familierecht. Als ik kon toveren, kwam alles voor elkaar

Abstract

Editoriaal COVID-19 en het familierecht. Als ik kon toveren, kwam alles voor elkaar Charlotte DECLERCK Soms gaat alles mis 1 Bij het schrijven van dit editoriaal-begin mei 2020-leven we in bijzondere en moeilijke omstandigheden. COVID-19 plaatst tal van families, gezinnen, ouders en kinderen, onder hoogspanning. Het familierecht wordt uitgedaagd, in vraag gesteld en getoetst. Dit is niet enkel het geval in België 2 , maar ook in tal van andere landen. Getuige hiervan zijn de verschillen-de bijdragen in zustertijdschriften, zoals het Neder-landse Tijdschrift voor Familie-en Jeugdrecht 3 en het Duitse Zeitschrift für das gesamte Familienrecht 4. Waar ben je? Meegenomen door een heks? Opgevreten door een draak? 5 In (inter)nationale media dook in eerste instantie de vraag op in welke mate ouders die niet (langer) samen-leven gehouden zijn om een eerder overeengekomen dan wel rechterlijk opgelegde verblijfsregeling te res-pecteren in tijden van COVID-19. De Vlaamse Rege-ring alsook woordvoerder van het nationaal crisiscen-trum Yves Stevens communiceerden onverwijld dat de genomen overheidsmaatregelen in beginsel niet verhinderen dat kinderen naar hun ouders worden gebracht en dat dus wissels in het kader van een ver-blijfsregeling kunnen blijven doorgaan. 6 Het wantrou-wen en de argwaan tussen niet-samenlevende ouders werden evenwel verder gevoed door het in de media gebrachte gerucht dat sommige gescheiden ouders de crisis zouden misbruiken om hun kinderen langer bij zich te houden. 7 Familierechters, parket, advocaten, bemiddelaars en politie riepen vervolgens ouders op om zich redelijk op te stellen in het belang van het kind en elkaar te steunen in deze moeilijke omstan-digheden. De Studiedienst van de Orde van Vlaamse Balies bracht een nota uit teneinde verder duidelijk-heid te scheppen: de verblijfsregeling moet worden nageleefd, behalve indien de ouders anders zouden overeenkomen of indien er in concreto ook sprake zou zijn van een noodtoestand. 8 Niet alle vragen wer-den hiermee opgelost. In welke gevallen is immers sprake van een noodtoestand? Volstaat bijvoorbeeld niezen en/of hoesten door een kind of ouder opdat de verblijfsregeling niet langer kan of moet worden nageleefd? En welke rol kunnen of moeten medische attesten hierbij spelen? Welk regime is van toepassing nu de kinderen niet naar school kunnen gaan: de ver-blijfsregeling voor schoolvakanties of niet? Geldt het principe dat de rechterlijk opgelegde regeling moet worden gerespecteerd ook voor grootouders die over een eigen omgangsrecht beschikken? De soep wordt gelukkig niet zo heet gegeten als zij wordt opgediend. Een (beperkte) rondvraag bij Nederlandstalige fami-lierechters leert dat het aantal rechterlijke uitspraken in dit verband eerder klein is. Bovendien blijkt uit een eerste analyse van deze rechtspraak dat verzoeken om de verblijfsregeling aan te passen uitsluitend vanwege COVID-19 vaak niet ingewilligd worden. Het probleem dook eveneens in andere landen op. In essentie wordt dezelfde oplossing aangereikt. Zo wordt bijvoorbeeld bij Frans decreet uitdrukkelijk toe-gelaten om verplaatsingen binnen het kader van een verblijfsregeling te maken, zij het mits het voorleggen van een attestation de déplacement dérogatoire. 9 Ook in Italië geldt dat, onder voorbehoud van het hebben van een certificaat, wissels toegelaten verplaatsingen zijn. 10