Het medisch aansprakelijkheidssysteem en defensief gedrag in België

Abstract

Het medisch aansprakelijkheidssysteem is erop gericht om enerzijds slachtoffers van medische incidenten van een gepaste schadevergoeding te voorzien en anderzijds zorgverleners ertoe aan te zetten om medische handelingen met voldoende zorgvuldigheid te stellen. De vrees van zorgverleners om betrokken te worden bij een aansprakelijkheidsprocedure in geval van een medisch incident zou echter aanleiding kunnen geven tot defensieve geneeskunde. “Defensieve geneeskunde” wordt gedefinieerd als het uitvoeren van bijkomende testen, procedures en patiëntbezoeken (verzekeringsgedrag) of het vermijden van risicovolle patiënten of procedures (vermijdingsgedrag), voornamelijk (maar niet noodzakelijk uitsluitend) om de betrokkenheid met medische aansprakelijkheid te reduceren. Hoewel diverse buitenlandse onderzoeken de prevalentie van defensieve geneeskunde in kaart brengen, is het vooralsnog onvoldoende duidelijk in welke mate Belgische zorgverleners defensief handelen in de praktijk. Een vragenlijst uit 2015 bij 90 arts-specialisten geeft wel signalen dat het medisch aansprakelijkheidssysteem in België een mogelijke invloed heeft op de klinische praktijkvoering en besluitvorming van artsen. Bijkomend onderzoek is echter noodzakelijk om beleidsmakers te informeren over de werkelijke prevalentie van defensief gedrag en de mogelijke drijfveren en gevolgen daarvan.