Pensioen en de eigen woning: een analyse vanuit Belgisch, Duits en Nederlands perspectief (deel IV)

Abstract

Uit de eerste drie delen die in het kader van de Pensioenreeks in dit Vakblad zijn verschenen, kunnen een aantal conclusies worden getrokken omtrent het Belgisch, Duits en Nederlands pensioenstelsel. Allereerst is gebleken dat de drie pensioenstelsels - traditioneel gezien - door drie pensioenpijlers gevormd worden. Teneinde te (blijven) voorzien in een adequaat pensioen, werd daarnaast duidelijk dat de pensioenvoorzieningen uit de tweede en de derde pensioenpijler steeds belangrijker worden als aanvulling op de pensioenvoorzieningen uit de eerste pensioenpijler. Tot slot kan geconcludeerd worden dat de wetgever de afgelopen jaren verschillende pensioenhervormingen heeft doorgevoerd die vervroegd pensioneren ontmoedigen en tegelijkertijd het opbouwen van een aanvullend pensioen fiscaal stimuleren. Gelet op deze constateringen, dient erop gewezen te worden dat gedurende de afgelopen jaren de vraag is gerezen of ook buiten de drie bekende pensioenpijlers voorzien kan worden in een adequaat pensioen. In dit vierde deel van deze Pensioenreeks wordt derhalve nader ingegaan op de vraag in hoeverre de - financiering van de - (eigen) woning/onroerend goed onderdeel uitmaakt van de pensioenvoorziening in België, Duitsland en Nederland en kan bijdragen aan het bereiken van een adequaat pensioen. Ook in deze analyse zullen aanzienlijke verschillen tussen de landen worden blootgelegd.