De gerechtelijke en de buitengerechtelijke bekentenis: zoek de verschillen (noot onder Cass. 28 juni 2018)

Abstract

2. De appelrechters stellen vast dat de verweerster verwijst naar een verklaring die de eiser aflegde in het kader van een andere procedure waarbij hij verklaarde: "Tegenpartij heeft namelijk veel meer geld geërfd van haar vader dan de 400 000 euro die zij prompt in Turkse luxe-appartementen investeerde achter de rug van [de eiser]". Zij oordelen dat deze verklaring geloofwaardig voorkomt en dat zij geldt als een gerechtelijke bekentenis. 3. Door aldus te oordelen dat de in een andere procedure afgelegde verklaring een gerechtelijke bekentenis is en mede op die grond te beslissen dat de appartementen in Turkije met eigen gelden van de verweerster werden aangekocht, verantwoorden de appelrechters hun beslissing niet naar recht. Het onderdeel is gegrond. (...) Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest in zoverre:-het heeft geoordeeld over de vergoeding verschuldigd door het gemeenschappelijk vermogen aan het eigen vermo-gen van de verweerster uit hoofde van het appartement in Turkije;-het de vordering tot indexering van de woonstvergoeding en tot toekenning van een gebruiksvergoeding voor de in-boedel heeft afgewezen. (...) Noot-De gerechtelijke en de buitenge-rechtelijke bekentenis: zoek de verschillen "Les caractères très particuliers de l'aveu paraissent avoir stimulé l'imagination des auteurs. Ils ont proposé au sujet de sa nature des commentai-res qui, pour intéressants qu'ils soient, n'ont guère de conséquences pratiques." 1 I. Inleiding 1. Begripsomschrijving-De bekentenis is van ouds-her een efficiënt en belangrijk bewijsmiddel. Hoewel deze rechtsfiguur niet in de wet gedefinieerd wordt, neemt men doorgaans aan dat het een verklaring be-treft waarin een partij de juistheid van een feit, rechts-feit of rechtshandeling erkent, hoewel zij er belang bij heeft dit te ontkennen. 2 In tegenstelling tot de eedaf-legging strekt de bekentenis de auteur dus tot nadeel. 3 2. Koningin der bewijsmiddelen-De bekentenis wordt in de rechtsleer wel eens aangeduid als 'de ko-ningin der bewijsmiddelen'. 4 Die koninginnenstatus verwijst in eerste instantie naar de mogelijkheid om door middel van een bekentenis uit het keurslijf van art. 1341 BW te treden: een bekentenis is als bewijs-middel in principe steeds toegelaten (i.e. zelfs in die gevallen waar de wet een geschrift vereist). 5 Zodra ze door de tegenpartij wordt ingeroepen, dringt de be-kentenis zich bovendien ook aan de rechter op, zelfs indien hij ze niet of weinig geloofwaardig acht. De slagkracht van dit bewijsmiddel is nog verder toege-nomen sinds de afschaffing van het zogenaamde in-tentionaliteitsvereiste. Opdat een verklaring een be-kentenis vormt, is niet langer vereist dat de partij die de verklaring heeft afgelegd, de bedoeling had om aan de tegenpartij een bewijs te verschaffen. Ook de vast-stelling dat niet enkel (uitdrukkelijke) verklaringen van een partij, maar ook haar gedragingen in aanmer-king kunnen komen om als (buitengerechtelijke) be-kentenis te kwalificeren, heeft dit bewijsmiddel een hoge vlucht doen nemen. Het laat de rechter immers toe om bijvoorbeeld uit een omstandig stilzwijgen of de uitvoering van een contract door een partij een be-kentenis af te leiden.