Ook forumclausules in internationale contracten mogen geen oneerlijk beding uitmaken

Abstract

Dit cassatiearrest maakt deel uit van een uitgebreid conten-tieux tegen de luchtvaartmaatschappij Ryanair. In verschil-lende landen zien consumenten/passagiers die de vergoeding willen opeisen waar ze recht op hebben op grond van de ver-ordening luchtvaartpassagiersrechten 2 bij annulering of ver-traging bemoeilijkt door de algemene voorwaarden van deze luchtvaartmaatschappij. Zo bepalen bepaalde versies van deze voorwaarden dat de Ierse rechtbanken bevoegd zijn en het Iers recht van toepassing is; verder wordt soms eveneens bepaald dat vorderingen niet mogen worden overgedragen. Aan dit arrest ligt een vordering ten grondslag die werd inge-steld door een aantal natuurlijke personen tegen Ryanair en die onontvankelijk werd verklaard omwille van een forum-keuzeclausule die de Ierse gerechten uitsluitend bevoegd verklaarde. Het Hof van Cassatie heeft dit vonnis van de Nederlandstalige rechtbank van koophandel te Brussel ver-nietigd. Het achtte dit niet naar recht verantwoord omdat het slechts de formele geldigheid van de forumkeuzeclausule heeft getoetst aan de voorwaarden van artikel 25 van de Brussel Ibis-Verordening, "zonder na te gaan of dit beding, krachtens het op grond van de verwijzingsregels in deze bepaling toepasselijk recht, de rechten en verplichtingen van de partijen ten nadele van de consument aanzienlijk ver-stoort" 3. Een tweede arrest van dezelfde datum betrof een vordering ingesteld door Happyflights 4. Happyflights is een zoge-naamd "claims management" bedrijf, waaraan reizigers hun vordering kunnen cederen, een business model dat populair is in de luchtvaartsector 5. Ook dit model brengt allerlei juri-dische vragen mee, onder meer de vraag of consumenten-rechtelijke bescherming nog wel van toepassing is wanneer een vordering werd gecedeerd. Het Hof van Cassatie heeft zich ook in dit tweede arrest niet uitgesproken over deze vraag. Deze vraag werd recent wel voorgelegd aan het Euro-pees Hof van Justitie 6. We beperken ons in deze noot tot de geldigheid van het forumkeuzebeding. Het arrest van het Hof van Cassatie is belangrijk omdat het bevestigt dat de geldigheid van een forumkeuzebeding in een internationale context, niet alleen door de Europese IPR-verordeningen wordt bepaald, maar daarnaast ook door de richtlijn oneerlijke bedingen 7 en dat dit ook het geval is voor vervoerovereenkomsten. BEVOEGDE RECHTER BIJ CLAIMS OVER LUCHTVAARTPASSAGIERSRECHTEN Forumkeuzeclausules dienen in essentie om af te wijken van (aanvullende) bevoegdheidsregels. Omdat verder zal blijken dat deze aanvullende regels wel degelijk een invloed kunnen hebben op de geldigheid van een forumkeuzeclausule, bren-gen we die regels nog even kort in herinnering. Voor rechtsvorderingen op of na 10 januari 2015 bepaalt verordening (EU) nr. 1215/2012 ("Brussel Ibis-Verorde-ning"), de bevoegdheid in burgerlijke en handelszaken. Ook een geschil over de toepassing van de verordening lucht-1. Gewoon hoogleraar KULeuven, Consumer Competition Market, gastprof. UHasselt. 2. Verordening (EG) nr. 261/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 11 februari 2004 tot vaststelling van gemeenschappelijke regels inzake compensatie en bijstand aan luchtreizigers bij instapweigering en annulering of langdurige vertraging van vluchten en tot intrekking van verordening (EEG) nr. 295/91 (Pb. L. 17 februari 2004, afl. 46 ("Verordening luchtvaartpassagiersrechten"). 3.