De fluisterende kou voorbij je botten. Over 'Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost' van Donald Niedekker.

Abstract

De fluisterende kou voorbij je botten. Over Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost van Donald Niedekker Sofie Gielis Er kreeg maar één woord een hoofdletter op de cover van Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost. Niet de ondertitel roman, niet de permafrost, zelfs niet de auteur-de immer bescheiden Donald Niedekker doet zijn hoed af voor de geschiedenis en de natuurelementen en is tevreden met twee kleine letters in een 'omgeving waar uitroeptekens en hoofdletters geen stand houden'. De enige hoofdletter is weggelegd voor Waarachtige: een soort van ware beschrijvingen uit de permafrost. En daar heeft Niedekker je al meteen bij de neus: de beschrijvingen vanuit het poolijs die zullen volgen vallen onder een rekbaar waarheidsbegrip. Dat begint al bij wat volgens de wetten van de natuurwetenschap waar kan zijn: het verhaal wordt verteld door de vierhonderd jaar geleden overleden dichter die deel uitmaakte van de expeditie die strandde op Nova Zembla. Vanuit zijn ijsgraf neemt hij je mee langs zijn jeugd, de aanloop naar de Gouden Eeuw met haar aandacht voor ontdekkingen, en ver voorbij zijn tijd, in scheervlucht over de vier eeuwen die hem van ons scheiden. Net als in Niedekkers eerder werk staat de beleving centraal. De geschiedenis klinkt slechts mee op de achtergrond. Niedekkers taal wordt wel eens barok genoemd, zelfs de flaptekst van dit boek maakt gewag van 'zijn barokke stijl', maar maak niet de fout om deze barok te associëren met zware overdaad of overmatige versiering. Niedekkers barok is er een van gevoelsuitdrukking. Het gaat hem om het voelbaar maken van sensaties. Als de grote cartograaf Petrus Plancius diep nadenkt, komen we bijvoorbeeld niet te weten waarover maar wel wat hem in zijn directe omgeving ergert en zo zijn gedachten