Arbeidsgeschillen bij internationale organisaties: (g)een behoorlijke rechtsbedeling?

Abstract

Internationale organisaties genieten vele voorrechten en immuniteiten om hun onafhankelijkheid van nationale staten te waarborgen en hun doelstellingen te bereiken in het belang van alle lidstaten, of in het belang van het internationale publiek in het algemeen. Bijgevolg zijn deze organisaties niet afhankelijk van nationale of supranationale wetgeving wanneer het op arbeidsvoorwaarden aankomt, maar moeten zij in hun "eigen" rechtskader voorzien. Bovendien maakt hun immuniteit van jurisdictie voor nationale rechtbanken het uiterst moeilijk voor werknemers om verhaal te halen wanneer zij in een juridisch geschil met een dergelijke organisatie verwikkeld zijn. Dit leidt in toenemende mate tot controverse: veel werknemers van internationale organisaties lijden onder een gebrek aan adequate verhaalsmogelijkheden wanneer zich een arbeidsgeschil voordoet. Een nationale rechter kan in beginsel geen uitspraak doen tegen een internationale organisatie die zich op haar immuniteit beroept. Werknemers van internationale organisaties zijn dus in eerste instantie aangewezen op de interne "juridische mechanismen" van hun organisaties. Deze mechanismen worden vaak bekritiseerd omdat zij niet transparant zouden zijn. Wanneer deze verhaalsmogelijkheden zijn uitgeput, kunnen zij echter vaak een beroep indienen bij een internationaal tribunaal, waarvan het Administratief Tribunaal van de Internationale Arbeidsorganisatie wellicht het bekendste is. Het algemene gevolg is dat er ernstige spanningen ontstaan tussen de immuniteit van deze internationale organisaties, de interne gerechtelijke mechanismen, de werking van administratieve tribunalen en het recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijk en onpartijdig gerecht, zoals vastgelegd in verschillende mensenrechtenverdragen. Dit is ongetwijfeld problematisch voor lidstaten van internationale organisaties die ook de verplichting hebben om ervoor te zorgen dat mensenrechten zoals toegang tot de rechter worden nageleefd. Hier is een rol weggelegd voor de staten: de internationale organisaties waarvan zij lid zijn, aanmoedigen om hun interne "juridische mechanismen" transparanter te maken en beter af te stemmen op de verplichtingen inzake mensenrechten, de voorrechten en immuniteiten van internationale organisaties beperken wanneer het gaat om arbeidsgeschillen, internationale organisaties aanmoedigen om toe te treden tot de verdragen inzake mensenrechten en arbeid, etc.