De procespositie van de minderjarige in het personen-, familie- en jeugdrecht: een evenwichtsoefening tussen bescherming en integriteit

Abstract

Mededeling De procespositie van de minderjarige in het personen-, familie-en jeugdrecht: een evenwicht-soefening tussen bescherming en integriteit Emilie HERMANS 1. De Vlaamse Vereniging voor Familierecht (V.Fam.) organiseerde, in samenwerking met de Franstalige zustervereniging Famille et Droit en de door het FWO Vlaanderen erkende Wetenschappelijke Onderzoeks-gemeenschap RETHINKIN 2019-2024, op 17 decem-ber 2021 een Staten-Generaal inzake de procesposi-tie van de minderjarige in het personen-, familie-en jeugdrecht. Het programma werd zowel juridisch als interdisciplinair benaderd, alsook vanuit een profes-sionele en beleidsmatige invalshoek. 2. Deze bijdrage is toegespitst op de heel verschei-dene inzichten uit het Belgische professionele werk-veld alsook uit de beleidswereld die in het kader van deze Staten-Generaal aan bod zijn gekomen. De juri-dische positie van de minderjarige in het personen-, familie-en jeugdrecht brengt immers een wervelwind aan opinies met zich mee die kunnen worden gelinkt aan verschillende stemmen in nauw aansluitende vakgebieden. De verschillende standpunten betref-fende het vraagstuk inzake zelfstandige rechtsingang voor de minderjarige en de daarmee gepaard gaande problematiek rond de jeugdadvocaat zullen in deze bijdrage descriptief worden opgelijst. II. Naar een zelfstandige rechtsingang voor minderjarigen? A. Vlaamse Kinderrechtencommissariaat 3. Het Vlaamse Kinderrechtencommissariaat is al jarenlang uitgesproken voorstander van een meer be-stendige en coherente procespositie voor de minder-jarige. 1 Kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens stelt, tot haar spijt, tot op heden omtrent de procesbe-kwaamheid een stilstand vast, gelet op het feit dat kin-deren vandaag in de regel de rechten die ze hebben, nog steeds niet zelf en zelfstandig kunnen afdwingen. Enerzijds is het vanuit het beschermingsperspectief niet onlogisch dat kinderen moeten worden verte-genwoordigd door hun ouders. Anderzijds meent de commissaris dat de beschermingsgedachte voor een deel moet worden losgelaten, zeker op momenten dat ze een hinderpaal vormt voor minderjarigen om hun rechten te kunnen uitoefenen. Het concept van ver-tegenwoordiging veronderstelt een harmonische, pe-dagogische vertrouwensrelatie tussen ouders en kin-deren en dat is, betreurenswaardig, in vele gevallen een fictie. Er moet worden nagedacht over de proces-bekwaamheid, die niet enkel een zelfstandige recht-singang inhoudt, maar ook de mogelijkheid voor de minderjarige om zich bijvoorbeeld burgerlijke partij te stellen. De Kinderrechtencommissaris vraagt bijgevolg dat er wordt geïnvesteerd in een modernere kijk op min-derjarigen, door hen te zien als autonome personen die moeten worden gehoord en hun verantwoorde-lijkheid moeten kunnen opnemen. De ervaring leert 164-T.Fam. 2022/5-6 Tijdschrift voor Familierecht-Wolters Kluwer this Jurisquare copy is licenced to Universiteit Hasselt