Thema 6 (België): Gebondenheid overheid aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in het kader van een privaatrechtelijke verhouding

Abstract

Gebondenheid overheid aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in het kader van een privaatrechtelijke verhouding Daan Bijnens en Eddy Storms* 1. Enkele algemene beschouwingen De algemene beginselen van behoorlijk bestuur (hierna: ABBB) zijn ongeschreven rechtsbeginselen die-onder meer naar Nederlands voorbeeld-in de rechtspraak en de rechtsleer zijn ontwikkeld vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw. Het zijn 'algemene rechtsbeginselen die betrekking hebben op de wijze waarop be-stuursbeslissingen moeten worden voorbereid, genomen en ter kennis gebracht'. Ze vormen de bestuursrechtelijke vertaling van de beginselen van behoorlijk han-delen die aan de basis liggen van het rechtssysteem en alle rechtsverhoudingen daarbinnen beheersen, en van de in artikel 1382 Oud Burgerlijk Wetboek vervatte algemene zorgvuldigheidsnorm. Behoudens een aantal bijzondere bepalingen, zoals onder meer bepaalde normatieve hoorplichten in sectorspecifieke regelge-ving en de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen, kent de Belgische rechtsorde vooralsnog geen algeme-ne verankering van de ABBB in de regelgeving. De ABBB vormen niettemin een belangrijke bron van het bestuursrecht en hebben een tweeledige doelstelling. Zo hebben ze in eerste instantie een belangrijke preventieve functie aangezien deze beginselen het bestuur opdragen om behoorlijk of beter te handelen. In het bijzonder wanneer het toepasselijke regelgevende kader de overheid een discre-tionaire of een eenzijdige bevoegdheid verleent, vormen ze richtsnoeren voor de overheid om op behoorlijke wijze om te gaan met de beschikbare discretiemarge. Daarnaast vertolken de ABBB ook een repressieve rol doordat ze als toetsingscrite-ria voor de rechter rechtsbescherming bieden tegen onbehoorlijk bestuur. Welke verschillende principes als ABBB kunnen worden bestempeld, vormt nog steeds het voorwerp van debat. In elk geval bestaat er alvast (grotendeels) eensgezindheid over het zorgvuldigheidsbeginsel, het onpartijdigheidsbeginsel, de hoorplicht, het motiveringsbeginsel, het redelijkheidsbeginsel, het rechtszekerheids-en vertrou-wensbeginsel, het gelijkheidsbeginsel en de redelijketermijneis. 1 * D. (Daan) Bijnens is coördinatiejurist Dienst van de Bestuursrechtcolleges (DBRC) en gastprofessor Universiteit Gent en Universiteit Hasselt. E. (Eddy) Storms is Eerste Voorzitter van de Bestuurs-rechtcolleges (DBRC) en bestuursrechter Raad voor de Vergunningsbetwistingen. 1 Voor een uitgebreide algemene toelichting bij de oorsprong, inhoud en functies van de ABBB in de Belgische rechtsorde, zie o.m. de volgende bijdragen: L.-P. Suetens, 'Algemene rechtsbe-ginselen en algemene beginselen van behoorlijk bestuur in het Belgisch administratief recht',