Oorzakelijk verband

Abstract

zich er rekenschap van geeft dat de afbakening, tussen rechtvaardigingsgronden en schulduitsluitingsgron-den, tussen burgerlijke en strafzaken, de consistentie van zijn keuze kan ondermijnen om volledig af te zien van de subjectieve aard van de fout. 2.5 Besluit 74. Foutaansprakelijkheid is het product van recht-spraak. Hierdoor schuilen achter begrippen zoals fout en onrechtmatigheid vele nuances en een grote com-plexiteit. De Commissie ging de moeilijke-zo niet onmogelijke-taak van de codificatie aan. Ze slaagde er goed in om een middenweg te bewandelen tussen te veel en te weinig codificeren. Met het oog op meer rechtszekerheid maakte ze naast eenvoudige codifica-tie de inhoudelijke keuze om het subjectieve aspect van de fout (deels) achterwege te laten. De klassiek met dit aspect gepaarde problemen-zoals het onder-scheidingsvermogen en de gronden van uitsluiting van aansprakelijkheid-werden vervolgens door de Commissie afzonderlijk gecodificeerd en meer be-grensd (door bijvoorbeeld de leeftijd voor aanspra-kelijkheid wettelijk vast te leggen). Hoewel een der-gelijke begrenzing goed kan zijn, is de keuze om de subjectiviteit van de fout te laten vallen te betreuren, om de redenen die hierboven werden uiteengezet. We menen eveneens dat een dergelijk ingrijpen best niet gebeurt via creeping legislation, vanwege een te grote breuk met het huidige recht. Dit gezegd zijnde, mogen de voorgaande bedenkingen niet worden opgevat als zware kritiek. Wat de rechtsvergelijkende discussies naar aanleiding van dit onderzoek immers met zeker-heid hebben aangetoond is dat, gelet op de complexi-teit van de materie, niemand de waarheid in pacht heeft. 3 Oorzakelijk verband 3.1 Algemeen uitgangspunt oorzakelijk verband 3.1.1 Belgisch heden en voorgestelde toekomst 75. Wat het oorzakelijk verband betreft, is een eerste grote innovatie in het Voorontwerp dat het het alge-mene uitgangspunt wijzigt. 154 De klassieke visie in de rechtsleer is dat het Belgische recht vandaag de equivalentieleer huldigt in het (buiten)contractuele 155 aansprakelijkheidsrecht. 156 Die leer beschouwt als oorzaak iedere gebeurtenis zonder welke de schade zich niet zou hebben voorgedaan zoals zij zich con-creet heeft voorgedaan. De equivalentieleer kent geen relatief gewicht toe aan de verscheidene noodzakelij-ke oorzaken, maar laat deze alle even zwaar doorwe-gen in de totstandkoming van de schade. Alle oorza-ken spelen een gelijke of 'equivalente' rol. 157 De enige toets voor het oorzakelijk verband is dus de condi-cio-sine-qua-non-(hierna 'CSQN') of 'but-for'-test. Die oorzakelijkheidstheorie doet het Belgische recht een eenzame positie innemen in vergelijking met andere rechtsstelsels. Europese harmonisatieprojecten (zoals de Principles of European Tort Law (PETL) of de bui-tencontractuele Principles of European Law (PEL Liab. Dam)) versterken dat isolement. De meeste rechtsstelsels en harmonisatieprojecten beperken de beoordeling van het oorzakelijk verband immers niet tot een enkele toets. 158 76. Na de vaststelling van feitelijke oorzakelijkheid, dat is een historische reconstructie van alle om-standigheden van een schadegeval op basis van de CSQN-test, volgt vaak bijkomend de vraag naar ju-ridische oorzakelijkheid. Niet alleen moet een scha-deverwekker noodzakelijkerwijze verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van schade, zijn gedrag (een fout of daarmee gelijkgesteld rechtsfeit) moet ook zijn aansprakelijkheid rechtvaardigen op basis van een normatief criterium (zoals, bijvoorbeeld, de adequaat-heid van zijn gedrag voor het ontstaan van de schade). De equivalentieleer maakt echter geen onderscheid tussen beide schakels, maar verheft de feitelijke oor-zaken tot juridische.