Positieve actie: naar betere tewerkstellingskansen voor personen met een migratieachtergrond

Abstract

Deze bijdrage is een samenvatting van het doctoraatsonderzoek dat de auteur op 5 oktober 2023 openbaar verdedigde aan de faculteit Rechten van de Universiteit Hasselt. De commerciële versie van het proefschrift verscheen eerder dit jaar in de BEGASOZ-reeks van die Keure.

Ongeveer een derde van de Belgische bevolking heeft momenteel een migratieachtergrond, en dat maakt België een van de meest multiculturele landen van de EU. Maar België is ook een van de slechtst presterende landen als het aankomt op de arbeidsmarktintegratie van deze personen. Terwijl een deel van de tewerkstellingskloof tussen autochtonen en personen met een migratieachtergrond kan worden toegeschreven aan zogenaamd objectieve factoren, is een ander deel (nog) niet verklaarbaar en mogelijk het gevolg van discriminatie. Hedendaagse vormen van discriminatie zijn meer systemisch van aard, en traditionele oplossingen zijn niet goed uitgerust om deze verdoken, voortdurende en subtiele vorm van discriminatie te verhelpen.

Positieve actie neemt afstand van het individueel klachtmodel en heeft potentieel om systemische oorzaken van discriminatie te bestrijden. De EU-antidiscriminatierichtlijnen bevatten een beperkte uitzondering voor positieve-actiemaatregelen. Net zoals de meeste EU-lidstaten heeft België deze benadering grotendeels overgenomen in het nationale recht. Er zijn indicaties dat de huidige positieve-actiebenadering niet werkt en niet mee is geëvolueerd met maatschappelijke en juridische evoluties. Geïnspireerd door sociologisch en sociaalpsychologisch onderzoek en de rechtsregels voor positieve actie in enkele buitenlandse rechtsstelsels, formuleert deze bijdrage een nieuwe benadering voor positieve actie in het EU-recht en het Belgische recht.