Circulair aanbesteden

Abstract

De Europese Unie streeft naar een klimaatneutraal Europa in 2050. Er worden dan ook veel initiatieven gelanceerd om onze samenleving en economie duurzamer te maken. De overstap van een lineaire (take make waste) naar een circulaire economie is een voorbeeld van een hulpmiddel om meer duurzaamheid te implementeren. Materialen worden dankzij circulaire economie immers zo lang mogelijk behouden en waar mogelijk hergebruikt. Deze circulaire transitie, die door geopolitieke evoluties hoog op de agenda staat, zal de nodige inspanningen vragen van zowel consumenten als producenten. De economische vraag-aanbod logica speelt hier volop. Ondernemingen zullen een aanbod van circulaire oplossingen moeten creëren, daartegenover staat dan een voldoende hoge vraag naar circulaire oplossingen van consumenten.

Om de vraagzijde een boost te geven, is het interessant om in te zoomen op de grootste consument van allemaal: de (aanbestedende) overheid. Overheden in de Europese Unie besteden jaarlijks zo’n 14 % van hun BBP aan overheidsopdrachten. De toepassing van de reglementering inzake overheidsopdrachten is dus een belangrijke katalysator om circulaire praktijken meer ingang te doen vinden. De (aanbestedende) overheid kan zo een stimulerende rol vervullen en nieuwe, innovatieve ideeën en werkwijzen gangbaar en haalbaar maken in de praktijk.

Met deze publicatie trachten we onze kennis en expertise te delen en hopen we zo een bijdrage te leveren, met name op het gebied van capaciteitsopbouw. Na het definiëren van het concept ‘circulaire economie’ gaan we in op de verschillende fasen van het aanbestedingsproces. We zien er ruwweg drie: een fase van voorbereiding, een fase van aanbesteding en een fase van uitvoering. In elke fase focussen we op enkele kernelementen die relevant zijn in het licht van de circulaire transitie.

De wetgeving overheidsopdrachten reikt de nodige tools aan om circulariteit te implementeren in concrete aanbestedingen. Toch zien we dat een grootschalige focus op circulariteit in overheidsopdrachten uitblijft. Gelet op de paradigmashift die de transitie naar een circulaire samenleving veronderstelt, zal het erop aankomen om soms af te stappen van de begane paden en op een doordachte en creatieve manier gebruik te maken van hulpmiddelen die de wetgeving aanreikt. Met dit cahier reiken we op een toegankelijke manier enkele denkpistes en kaders aan.

De huidige wetgeving geeft vooral aan ‘hoe’ aanbestedende overheden moeten aanbesteden, en niet ‘wat’ ze moeten aanbesteden. Toch is daar een zekere evolutie waar te nemen. Een reflectie op de weg die de overheidsopdrachtenreglementering in de toekomst zou kunnen inslaan, vind je in het laatste deel van deze publicatie.