Narcisme in Familiezaken: Een Kritische Kijk

Abstract

Rechtsleer Narcisme in familiezaken: een kritische kijk Matthias VANHULLEBUSCH Docent UHasselt I. Inleiding 1. "Het is een echte narcist!" Deze woorden worden al te vaak in de mond genomen wanneer men in een conflict te maken heeft met een persoon wiens gedrag men moeilijk kan plaatsen. Er worden te pas en te onpas beschuldigingen geuit ten aanzien van een tegenstander waarmee men van mening verschilt en die faalt om tot een gedeelde oplossing van een conflict te komen. De ander denkt nu eenmaal enkel aan zichzelf en is niet in staat om tot een compromis te komen. Binnen de familiale context is deze defensieve houding zeker geen uitzondering-integendeel. Men wijt de oorzaak van een relatie die spaak loopt aan de ander die hier de hoofdverantwoordelijke voor is of de kinderen voor haar/hem opeist. Echter dienen het narcisme, de uitingsvormen en de gevolgen voor het gezin, de gezinsleden en de (ex-)partners onderscheiden te worden om gratuite verwijten uit de wereld te helpen. 1 Het is zo dat de narcistische persoonlijkheidsstoornis gekenmerkt wordt door overmatige zelfwaardering, aanspraak en superioriteit, evenals een gebrek aan empathie voor en exploitatie van anderen. Manipulaties en leugens maken standaard deel uit van de omgangsvormen van de narcist met zijn omgeving om aan de eigen emotionele behoeften te beantwoorden. 2 2. Binnen de familiale context gaat narcistische mishandeling van de kinderen en (ex-)partners gepaard met constante bekritisering en vernedering-alleen of in het bijzijn van anderen. De psychologische manipulaties door het gezinslid die een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft, hebben tot doel om aan de eigen emotionele behoeften te voldoen-vaak ten koste van het emotionele welzijn van de andere gezinsleden die hierbij een gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen kunnen hebben. 3 Weigert men in te gaan op de emotionele noden van de pathologische narcist, dan kunnen die manipulaties in ernst en schaal toenemen. In extreme gevallen gaat de pathologische narcist over tot fysiek en/of seksueel geweld, wat ernstige traumatische schade berokkent aan het slachtoffer. In geval van een relatiebreuk, zoals bij een (echt)scheiding, worden al te vaak (klein)kinderen door de narcist gebruikt om de ex-partner te ondermijnen alsook om de loyauteit van de (klein)kinderen ten aanzien van de narcist op de proef te stellen. 4