Hoe kunnen alternatieve ruimtelijke strategieën de kloof tussen pedagogiek en architectuur overbruggen in het creëren van stimulerende leeromgevingen?

Abstract

Het Vlaams onderwijs bevindt zich op een kantelpunt. De onderwijskwaliteit staat onder druk, met een scherpe daling in begrijpend lezen: een terugval van 22 punten op de internationale PIRLS-toets tussen 2006 en 2016, de grootste wereldwijd (Weyts, 2019). Ook wiskunde, wetenschappen en het toenemende aantal leerlingen met extra noden (meer dan 20%) tonen de nood aan vernieuwing (Weyts, 2019; Herregods, 2025).

Innovatieve modellen zoals hybride onderwijs, gepersonaliseerd leren en ervaringsgerichte methoden winnen terrein. Voorbeelden zijn de OWL Academy in Mortsel met VR-technologie en AI-vakken (Wauters, 2025b), Freinetscholen die inzetten op ervaringsgericht leren (Baeck, 2025), en klassieke methodes die succes boeken zoals bij Scholengroep 20 in Geraardsbergen (Wauters, 2025a).

Toch blijft infrastructuur achter: slechts 46% van de schooldirecteurs vindt dat hun gebouwen het pedagogisch beleid ondersteunen, en veel scholen kampen met asbestproblematiek (Weyts, 2019; Michiels, 2025). De kloof tussen pedagogiek en architectuur is daarmee schrijnend zichtbaar.

Dit onderzoek stelt de vraag hoe alternatieve ruimtelijke strategieën deze kloof kunnen overbruggen. Aan de hand van pedagogische modellen (Montessori, Freinet, Reggio Emilia…) worden concrete ruimtelijke oplossingen onderzocht. Het doel is een gedeelde taal te ontwikkelen tussen onderwijs en ontwerp, en een analysekader te bieden dat leeromgevingen vormgeeft die leren écht versterken.