Ruïnes als ruimte voor herinterpretatie

Abstract

Deze masterscriptie is ontstaan uit een ontwerpoefening op het voormalige mijngebied van Zwartberg en wordt benaderd vanuit het seminarie ‘Genius Loci’, waarbij de historische context centraal staat. Het centrale thema is de ruïne. De plotselinge verdwijning van het mijngebied veroorzaakte een ondraaglijk verlies voor de lokale gemeenschap. In vier hoofdstukken staat de ruïne telkens op een eigen manier centraal. In het inleidende onderzoek wordt gekeken naar de geschiedenis van kloostergemeenschappen in Groot-Brittannië en de transformatie van kerkgebouwen tot ruïnes na de ontbinding van de kerk. Daarna wordt verval in de tijd onderzocht via massieve bouwwerken die eeuwenlang overleefden. Na deze theoretische benadering volgen mogelijke ontwerpmethodologieën, geïllustreerd met casestudies rond drie hoofdthema’s: het ‘vereren’, ‘herstellen’ en ‘construeren’ van de ruïne. In het laatste hoofdstuk komt alles samen in de bespreking van de ruïnes van Zwartberg. Het post-industriële landschap is vooral zichtbaar in de terrils, afvalbergen van de mijnactiviteiten, en in bewaarde voorzieningen zoals logementshuizen, het kolenspoor en de tuinwijken. Alleen de mijn zelf, het kloppende hart van het geheel, verdween. Deze ruïnes zijn stille getuigen van de geschiedenis en weerspiegelen identiteit en verlies. Tot slot volgt een analyse van het oude mijnstation van Waterschei, de uiteindelijke projectlocatie waar het onderzoek tastbaar vorm krijgt.