Hoe kan het interieurontwerp van gevangenissen bijdragen aan de rehabilitatie en re-integratie van gedetineerden door middel van een humane benadering?

Abstract

Deze thesis onderzoekt hoe interieurontwerp in gevangenissen kan bijdragen aan de rehabilitatie en re-integratie van gedetineerden via een humane benadering. Vanuit de historische evolutie van straf, van publieke vernedering naar herstelgerichte detentie, wordt gekeken hoe architectuur en inrichting dit kunnen ondersteunen. Filosofen zoals Beccaria en Foucault benadrukken de nood aan rationele straf en de invloed van ruimtelijke ordening. Vandaag kampen gevangenissen nog steeds met overbevolking, verouderde infrastructuur en mentale gezondheidsproblemen. Onderzoek toont aan dat klassieke gevangenissen met weinig daglicht, harde materialen en gebrek aan privacy het welzijn ondermijnen. Daartegenover staan kleinschalige, mensgerichte detentievormen die autonomie en sociale interactie bevorderen, met positieve effecten op re-integratie. Internationale voorbeelden zoals Bastøy en Storstrøm tonen hoe natuurlijke materialen, open ruimtes en contact met de natuur stress verminderen. Observaties in Tongeren en Hasselt bevestigen deze inzichten: goede lichtinval, gemeenschappelijke ruimtes en warme materialen verbeteren het welzijn. De thesis besluit dat humane detentie-architectuur cruciaal is voor succesvolle re-integratie. Ze moet balans vinden tussen veiligheid en menswaardigheid en investeren in ontwerp dat psychologische en sociale behoeften ondersteunt. Deze visie werd toegepast in het masterproject rond het herontwerp van bezoek-, keuken- en celruimtes in de gevangenis van Hasselt.