De economische analyse van de motorvoertuigverzekering in België

Abstract

In België bestaat een algemene verplichting tot het nemen van een motorrijtuigenverzekering. De laatste jaren is er een zoektocht geweest naar de beste opbouw van de verzekering binnen het algemene verkeersveiligheidsbeleid. Binnen deze discussie ontmoeten verschillende standpunten elkaar. In 2004 was er nog steeds discussie over het al dan niet herinvoeren van het bonus malus systeem. Dit rapport wil een aanknopingspunt bieden om de motorrijtuigenverzekering verder te optimaliseren binnen het uitgestippelde beleid. Daarvoor bouwt verder op het onderzoek naar de rol van de aansprakelijkheid in het voorkomen van onveilig verkeersgedrag. Aangezien aansprakelijkheid een preventieve rol in het beleid vervult, wordt er eerst onderzocht of en in welke mate een verzekering invloed uitoefent op de preventieve werking ervan. De analyse toont aan dat de verplichting van het nemen van een verzekering van de gemotoriseerde verkeersdeelnemer inderdaad een impact heeft op de werking van de wettelijke aansprakelijkheidsregeling. Het centrale thema van het gevoerde onderzoek is de beschrijving van de invloed van de verzekeringsmogelijkheid op de preventieve werking van de aansprakelijkheid zodat er mogelijkheden tot verbetering kunnen worden aangereikt. Door het bestaan van de verzekering namelijk, past de automobilist een andere zorgvuldigheidsnorm toe dan hij zou doen onder dezelfde aansprakelijkheidsregeling waarbij hij niet verzekerd is. Vanuit een rechtseconomische invalshoek wordt geconcludeerd dat de verzekering een nefaste invloed heeft voor de preventieve prikkel waar de aansprakelijkheid in voorziet. Dit gegeven vormt de basis voor de zoektocht naar de oorzaken van de doorkruising van de preventie door de verzekering en naar mogelijke oplossingen. Deze oplossingen kunnen zowel door de verzekeraar als de overheid worden aangereikt, doch geen van beide blijkt in staat de gehele prikkel uitgaande van het aansprakelijkheidssysteem te ondervangen. De ondermijning van het aansprakelijkheidsysteem in betrachting genomen, luidt de conclusie dat de evaluatie van de wenselijkheid van de aansprakelijkheidsverzekering in het licht van de beleidsdoelen moet gebeuren. Er kunnen weliswaar opties worden aangereikt om binnen het huidige kader de werking van de verzekering te verbeteren. Maar bij de afweging van de inrichting van de verzekering moeten verschillende belangen tegen elkaar worden afgewogen. Het beleid moet hierbij rekening houden dat de keuzes over de inrichting van de verzekering, zelfs binnen de beleidsdoelen, een mogelijk groter aantal verkeersongevallen veroorzaken, te wijten aan het verzekerd zijn.