Eigen volk eerst in een Europa der volkeren. De internationale politiek van extreem-rechts.

Abstract

Tijdens de voorbije 25 jaar heeft het Vlaams Blok/Vlaams Belang gestaag een prominente plaats verworven in het Vlaamse partijsysteem. Met ruim 24% van de stemmen is de antisysteempartij in 2004 zelfs uitgegroeid tot de grootste politieke partij in het Vlaamse parlement. Zijn electorale aantrekkingskracht dankt het Vlaams Blok voornamelijk aan zijn uitgesproken antimigrantenstandpunten, zijn antipolitieke vertoog en zijn klemtoon op criminaliteit. Meer algemeen is de antivreemdelingenpartij er in de jaren negentig almaar beter in geslaagd om haar radicale uitsluitingsagenda op een specifieke wijze vast te hechten aan een populistische ideologie, mobilisatiestrategie en stijl. Naargelang de onderzoekstraditie vatten politieke wetenschappers deze verknoping van cultureel-etnische uitsluiting en populisme onder de noemers van nationaal-populisme, rechts-populisme, uitsluitingspopulisme of xenofoob-populisme. In de (inter)nationale literatuur is de werking en doctrine van deze vorm van populisme al voorwerp geweest van heel wat onderzoek. Opvallend in de gangbare benaderingen is echter de eenzijdige aandacht voor de nationale politiek van neo-populistische partijen en bewegingen in de gevestigde democratieën. De beperkte aandacht voor de (wijzigende) internationale agenda van de hedendaagse populistische bewegingen is verbazend, omdat hun opkomst in tal van analyseschema’s nauw verbonden wordt met de alledaagse gevolgen van de internationalisering en globalisering, zowel op politiek, cultureel als economisch vlak. Aangezien er in de wetenschappelijke en populaire analyses nagenoeg geen aandacht wordt geschonken aan de, doorheen de tijd veranderde, inhoud van het Europese en internationale programma van het Vlaams Blok, trachten we deze lacune in dit artikel enigszins op te vullen.