Geweld ondervinden, gebruiken en voorkomen.

Abstract

Tien jaar geleden werd in opdracht van de Minister vastgesteld in welke mate vrouwen het slachtoffer werden van Qsiek en seksueel geweld (Vandewege e.a., 1988). Het eerste doel van het onderzoek bestaat erin deze gegevens te actualiseren en een antwoord te formuleren op de vraag of er een verandering opgetreden is in de prevalentie van het slachtofferschap vergeleken met tien jaar geleden. Deze doelstelling heeft gevolgen voor de uitvoering van het onderzoek. Enerzijds moest de vergelijkbaarheid met het onderzoek van tien jaar geleden gewaarborgd zijn. Vandaar dat het onderzoek van 1998 opnieuw gebruik maakt van een representatieve steekproef, van een vergelijkbare leeftijdsgroep (30-39 jaar) en van een vergelijkbare bevraging van het slachtofferschap. Om anderzijds de vraag naar veranderingen in de prevalentie te kunnen beantwoorden, werden de leeftijdsgroepen uitgebreid om eventuele trends te kunnen opsporen. Zo is er een jongere leeftijdsgroep toegevoegd (20-29 jaar) en een oudere groep (40-49 jaar). Deze laatste groep vertegenwoordigt de mensen die tien jaar geleden aan het onderzoek deelnamen. De tweede doelstelling van het onderzoek is het betrekken van mannen in het geweldonderzoek. Tien jaar geleden was het redelijk om slachtofferschap van fysiek en seksueel geweld uitsluitend bij vrouwen vast te stellen. Het waren tot dan toe immers hoofdzakelijk vrouwen geweest die geweldproblemen formuleerden en actief waren in de opvang ervan. Geweld leek dus in zekere zin "een vrouwenprobleem". Ondertussen heeft de grotere participatie van vrouwen aan alle sectoren van het maatschappelijke leven ervoor gezorgd dat mannen en vrouwen meer dan vroeger elkaars "referentiegroep" vormen. Ze kunnen zich ook meer met elkaar vergelijken als ze in hun beroepsleven meer gelijkwaardige posities innemen en gelijkaardige ervaringen opdoen. In ieder geval duikt nu bij het bespreken van geweldproblemen veel meer dan vroeger de vraag op hoe dat bij mannen is. In het rapport wordt er dus een systematische vergelijking gemaakt van de seksen ten opzichte van het ondervinden en het gebruiken van geweld. De derde doelstelling van het onderzoek bestaat erin de mogelijkheden voor de primaire preventie van geweld op .te sporen. Tot hiertoe is in de geweldtibestrijding de secundaire preventie, het opsporen van geweldproblemen, belangrijker geweest dan de primaire preventie, voorkomen dat geweld gebruikt wordt. Het verbeteren van de secundaire preventie en de daaraan gekoppelde vormen van interventie is immers de snelste weg om het lot van geweldsslachtoffers te verbeteren. Nu de slachtofferopvang vastere vormen begint aan te nemen, klinkt ook vaker de vraag naar de mogelijkheden om geweld te voorkomen. Slachtofferonderzoek is echter geen goede basis voor de primaire preventie. Het zijn immers de slachtoffers niet die het geweld plegen of die kunnen voorkomen dat geweld gepleegd wordt. Voor primaire preventie dienen we meer te weten over het gedrag van mensen die geweld gebruiken. Vandaar dat het onderzoek ook een bevraging bevat van verschillende vormen van geweld die mensen gebruikt hebben in het jaar voorafgaand aan het onderzoek (incidentie van daderschap) en van factoren die het gebruik van geweld doen toe- of ahemen. De vierde en laatste doelstelling van het onderzoek is te achterhalen hoe de verschillende geledingen in de bevolking zich verhouden tot de geweldsbesûijding, de slachtofferbejegening en de daderbejegening.