Roze wolk en zwarte sneeuw: moederschapsrust bij zelfstandigen

Abstract

Roze wolk en zwarte sneeuw: moederschapsrust bij zelfstandigen Van Aerschot, M. 2006. Roze wolk en zwarte sneeuw. Moederschapsrust bij zelfstand-igen. Antwerpen: Steunpunt Gelijkekansenbeleid. We kozen ervoor om ons toe te spitsen op een pe-riode in de levensloop waarin combinatieproble-men sterk op de voorgrond treden: de periode van een gezinsuitbreiding. In deze periode kunnen de eisen van het beroepsleven en van het gezinsleven hevig met elkaar in botsing komen omdat het nieu-we gezinslid alle aandacht van de ouders opeist (vooral van de moeder) en de zelfstandige tegelijk verantwoordelijk blijft voor zijn of haar tewerkstel-ling en inkomen tijdens en na deze periode. Omdat vooral vrouwen last hebben van combinatieperike-len, zeker in de periode rond de bevalling, onder-zochten we welke problemen vrouwelijke zelf-standigen (en meewerkende echtgenoten) ervaren in de weken voor en na de geboorte en hoe ze erin slagen om een balans te vinden tussen hun werk en hun privéleven. Hoe overleeft een vrouwelijke zelfstandige deze combinatieclash? In België hebben vrouwelijke zelf-standigen en meewerkende echt-genoten recht op een moeder-schapsrust van zes weken, waar-voor ze een uitkering krijgen die ongeveer 2000 euro bedraagt. De zelfstandigen moeten een verkla-ring op eer ondertekenen waarin staat dat ze gedurende zes weken geen beroepsactiviteiten zullen uit-oefenen. Sinds 2006 kunnen pas bevallen vrouwelijke zelfstandigen ook zeventig gratis kraamcheques krijgen. Dit zijn dienstencheques die gebruikt kunnen worden om hulp in te schakelen in het huishouden, wat de combinatie arbeid en privéleven wat vergemakke-lijkt. Het empirisch onderzoek dat het onderwerp vormt voor dit artikel vond plaats vóór de invoering van deze kraamcheques. Wel werden de vrouwelij-ke zelfstandigen gevraagd naar hun mening over gratis kraamcheques voor zelfstandigen. Kwalitatief onderzoek sloot het best aan bij de on-derzoeksvraag omdat er nog maar weinig gegevens bekend waren over het onderwerp. We kozen voor een semi-gestructureerd interview om de antwoor-den op onze onderzoeksvraag te bekomen. Veertig vrouwelijke zelfstandigen die een kindje kregen tussen januari 2003 en juni 2005 werden bevraagd in dit onderzoek. De selectie van de respondenten gebeurde enerzijds door middel van een tweefa-sensteekproef op basis van het geboortebestand OVER. WERK Tijdschrift van het Steunpunt WSE / Uitgeverij Acco 1/2007 121 We kunnen ons de vraag stellen of het nuttig is alweer een onder-zoek te voeren naar de combinatie van arbeid en privéleven, aan-gezien er al heel veel dergelijke onderzoeken bestaan. Echter, uit een literatuurstudie over de problematiek (Van Aerschot, 2004) bleek dat in de meeste onderzoeken enkel werknemers betrokken worden. Zelfstandigen komen zelden aan bod. Om meer over de combinatie van arbeid en gezinsleven bij zelfstandigen te weten te komen, besloten we een verkennend onderzoek te voeren naar welke combinatieproblemen ze ervaren en hoe ze deze problemen trachten te overwinnen.