Meester of dienaar? De rol van de media tijdens de verkiezingscampagne

Abstract

Wie het politieke gebeuren aandachtig volgt, heeft het wellicht wel gemerkt: de parallel tussen onze aardbol en de politiek. Beide lijken op hun manier met een vorm van opwarming te kampen. In het eerste geval gaat het om een geleidelijk proces dat jaren duurt, in het tweede geval om een acute opstoot van verkiezingskoorts. Maar de gevolgen zijn dezelfde: de temperatuurstijging verandert de omgeving en maakt mensen zenuwachtig. Voor politici betekent dit dat ze door journalisten van korter bij worden gevolgd, maar ook dat ze zelf meer inspanningen (moeten) doen om zichzelf en hun boodschap via de media te verkopen. De voorbije weken hebben aangetoond dat het verwachte resultaat van strategische politieke keuzes in belangrijke mate wordt afgemeten aan de manier waarop politici erin (zullen) slagen om de media te bespelen.Heeft Jean-Marie Dedecker een kans om de kiesdrempel te halen? Pleegt Groen! met onbekende lijsttrekkers politieke zelfmoord? Hebben dossiervreters (als Greta D’hondt) nog een toekomst in de politiek? Telkens opnieuw bevatte het antwoord van de betrokkenen, tegenstrevers en politieke analisten beschouwingen over de plaats die politici moeten kunnen opeisen in de media. Maar niet alleen de relatie van politici tot de media, ook de houding van commentatoren ten aanzien van de politieke actoren zorgde voor de nodige nervositeit. Zo werd bijvoorbeeld in De Morgen een discussie gevoerd over de vraag hoe kritisch een journalist mag zijn om niet als populist versleten te worden. Deze voorbeelden tonen aan hoe belangrijk de media geworden zijn in het politieke spel, maar ook hoe zeer de spanningsrelatie tussen politiek en media is. Nu is die relatie altijd wel een haat-liefdeverhouding geweest, toch lijkt de positie die politici en journalisten ten aanzien van elkaar innemen steeds complexer te worden. De kritiek van politici op de media is bij momenten oorverdovend, hoewel ze tegelijkertijd in hun politiek handelen steeds nadrukkelijker inspelen op de communicatiemogelijkheden die de televisie, kranten en de radio bieden. Politici verwijten de media simplificatie, sensatiezucht, vertekening en dergelijke meer, maar ze proberen de media ook te omarmen, met als doel zichzelf en hun beleid te promoten of hun tegenstanders te bekritiseren. De vraag die velen zich dan ook stellen, is: wie zal in de komende verkiezingscampagne de rol van meester vervullen, en wie die van dienaar? Het is sowieso moeilijk om de toekomst te voorspellen, maar een analyse van de federale verkiezingen van 2003 legt een aantal dynamieken bloot die ook nu weer het politieke spel zullen beïnvloeden. Laat ons dus even achterom kijken naar de vorige verkiezingen, om ons dan een idee te vormen van wat we de komende maanden kunnen verwachten.