Veiligheidscharter vrachtvervoer: Richtlijnen voor bedrijven en chauffeurs

Abstract

Ongevallen met vrachtwagens kennen vaak een dramatische afloop. Doorheen de jaren zijn er op verschillende niveaus (Europees, nationaal en regionaal) wettelijke maatregelen doorgevoerd om deze ongevallen terug te dringen. Ook andere actoren dienen betrokken te worden om een reductie in ongevallen met vrachtwagens te realiseren. Het huidige rapport kadert binnen dit opzet. Meer bepaald wordt een veiligheidscharter voor vrachtvervoer opgesteld waarin op basis van literatuur een set van belangrijke richtlijnen wordt gegeven voor zowel bedrijven als chauffeurs. Hun engagement met betrekking tot de opgestelde richtlijnen zal niet alleen de verkeersveiligheid bevorderen, maar biedt ook directe baten voor deze partijen aangezien kosten en menselijk leed bespaard kunnen worden.

Alvorens na te gaan hoe bedrijven en vrachtwagenchauffeurs de kans op en de ernst van een vrachtwagenongeval kunnen minimaliseren, worden de ongevallen waarbij minstens één vrachtwagen betrokken was, geanalyseerd. De resultaten wijzen op een hoog dodelijk risico voor de tegenpartij, veel kop-staartbotsingen op Vlaamse autosnelwegen en een niet dalend aantal dodehoekongevallen (waarbij de fietser de meest voorkomende tegenpartij is) (Casteels & Godart, 2008; Martensen, 2009). Vervolgens gaan we dieper in op de factoren die een rol spelen bij vrachtwagenongevallen. Ten eerste, bestuurdergerelateerde factoren zoals leeftijd, geslacht, persoonlijkheidskenmerken, fysieke kenmerken, rijvaardigheid, rijgedrag, afleiding en onoplettendheid, vermoeidheid, GSM-gebruik tijdens het rijden, en alcohol-, drugs- en medicijnengebruik; ten tweede, factoren die vallen onder de noemer ‘voertuig’, zijnde voertuigkenmerken en -defecten en de aanwezigheid van actieve en passieve beschermingsmiddelen; ten derde, een aantal omgevingsgerelateerde factoren zoals weginfrastructuur/locatie, tijdstip en weersomstandigheden. Verder spelen zichtbaarheid, snelheid, en afstand houden evenals beladingfouten een rol bij vrachtwagenongevallen. Voor een groot aantal factoren vindt een verdere uitwerking plaats en worden specifieke maatregelen, geclassificeerd volgens de 3 E’s (Education, Engineering en Enforcement) geformuleerd. Een groot deel van de maatregelen heeft betrekking op ‘Education’ (educatie en sensibilisatie) vanuit het bedrijf naar de vrachtwagenchauffeurs toe. Bij ‘Engineering’ gaat het veelal over voertuigtechnologieën en aanpassingen aan de weginfrastructuur terwijl onder ‘Enforcement’ (handhaving) de belangrijkste wettelijke maatregelen worden beschreven. Op basis hiervan worden uiteindelijk relevante richtlijnen voorgesteld. Dit theoretisch onderbouwde kader dient als vertrekpunt voor de totstandkoming van een finaal veiligheidscharter voor vrachtvervoer in Vlaanderen.